پايان نامه پايش زيستي رودخانه قره سو در حوضه بالادست طالب قشلاقي

چكيده

قره سو يكي از مهمترين رودخانه هاي منطقه مشگين شهر ، دشت مغان و اردبيل است كه به رود مرزي ارس مي ريزد . شناسائي و معرفي شاخص‌هاي بيولوژيك ، يكي از مهم ترين بررسي هاي زيست شناختي است كه در ارتباط با تعيين كيفيت آب اكوسيستم‌هاي آبي كاربرد دارد . اين شاخص ها موجودات زنده اي هستند كه بر حسب بيولوژي خاص در شرايط محيطي به خصوص توانايي زيست و ادامه بقا دارند و در صورت تغيير شرايط محيطي ادامه حيات آنها به مخاطره افتاده و با شدت گرفتن پديده آلودگي و تخريب امكان حذف يا جايگزيني آنها از محيط آبي وجود دارد . ارزيابي وضعيت كيفي آب هاي سطحي از طريق پايش هاي دائم اساس برنامه ريزي جهت كنترل و كاهش آلودگي رودخانه و احيا زيستگاه آبي محسوب مي شود . در اين راستا ، شاخص هاي كيفيت آب با توجه به سهولت استفاده و بيان نتايج بصورت عددي واحد در يك مقياس درجه بندي شده ، مي تواند به عنوان يكي از روش هاي تعيين ميزان آلودگي آب رودخانه ، نقش بسيار مهمي را ايفا كند . در اين تحقيق ، به منظور محاسبه شاخص هاي كيفي نوع و تعداد و تراكم گونه ها از شاخص هايASPT , % EPT , EPT/CH , BMWP , EPT , PIELO  و شانون و مارگالف و هيلسنهوف براي  درشت بيمهرگان كفزي و شاخص شانون براي ماهيان مورد استفاده قرار گرفت . در رودخانه مورد مطالعه 8 ايستگاه انتخاب شد و نمونه برداري در فصول كم آبي و پر آبي در پاييز 91 و در بهار 92 انجام گرفت . نتايج حاصل از پهنه بندي رودخانه قره سو بر اساس شاخصها نشان داد كه در ايستگاه اول وضعيت كيفي رودخانه خوب و ايستگاههاي دوم و سوم و چهارم و پنج وضعيت بد و ايستگاه هفت و هشت بسيار بد مي باشد ، اين نتايج با نتايج بدست آمده از تغيير انواع ماهيان در ايستگاههاي مورد مطالعه بر اساس سازگاري با آلودگي ايستگاهها مطابقت دارد . مقايسه بين فاكتور هاي شيميايي آب رودخانه شامل :DO , NO3 , BOD , COD  و سولفات  و شاخصهاي زيستي  همبستگي معني دار نشان داد .

كلمات كليدي : پايش زيستي ، كفزيان بزرگ ، رودخانه قره سو

فهرست

چكيده ه

مقدمه..............................................................................................................................................................1

1-1- اهميت آبزيان. 3

1-1-1- اهميت مطالعات ماكروبنتوز. 3

1-2- شاخه اسفنج ها 5

1-3- شاخه كيسه تنان. 6

1-4- شاخه كرم هاي پهن.. 6

1-5- شاخه خارپوستان. 7

1-6- شاخه كرم هاي لوله اي.. 7

1-7- شاخه نرمتنان. 7

1-8- شاخه بندپايان. 8

1-9- حشرات... 9

1-10- راسته دو بالان. 11

1-11- راسته بهاره ها 11

1-12- راسته بال موداران. 12

1-13- راسته سوسكها يا راسته قاب بالان يا سخت بال پوشان. 13

1-14- راسته سنجاقك ها يا راسته طياره 13

1-15- درشت بيمهرگان آبهاي پاك.. 13

1-16- درشت بيمهرگان آبهايي با آلودگي كم. 14

1-17- درشت بيمهرگان آبهاي نسبتا آلوده 15

1-18- درشت بي مهرگان آبهاي شديداً آلوده 16

1-19- زيستگاهها 16

1-20- زيستگاههاي ريزتر (ميكرو زيستگاهها) 18

1-21- جوامع جانوري( ماهيان آبهاي جاري) 18

1-22- دهانه ها و مصب ها 20

1-23- مزيت هاي ارزيابي زيستي محيط آبي.. 20

1-24- معايب ارزيابي زيستي منابع آبي.. 21

1-25- انواع روشهاي پايش زيستي.. 22

1-26- پايش زيستي.. 24

1-27- بيمهرگان آبزي.. 24

2-1- معرفي منطقه مورد مطالعه. 27

2-2- سيستم رودخانه قره سو. 28

2-3- خاك منطقه. 30

2-4- محيط زيست بيولوژيكي.. 30

2-5- گونه هاي گياهي.. 31

2-6- گونه هاي جانوري.. 31

2-6-1- خزندگان. 31

2-6-2- پرندگان. 31

2-6-3- دوزيستان. 32

3-1- سوابق و پيشينه تحقيق در جهان. 33

3-2- سوابق و پيشينه تحقيق در ايران. 35

4-1- روش تحقيق.. 39

4-1-1- تعيين ايستگاههاي نمونه برداري.. 39

4-1-1-1- موقعيت جغرافيايي محدوده مورد مطالعه. 40

4-1-1-2- موقعيت جغرافيايي ايستگاه ها 40

4-1-2- دوره زماني نمونه برداري.. 43

4-1-3- نحوه عمل و روش نمونه گيري.. 43

4-1-3-1- ابزار و تجهيزات نمونه برداري.. 43

4-1-3-2- روش هاي نمونه برداري از پارامترهاي فيزيكي و شيميايي آب... 44

4-1-3-3- نمونه برداري از ماهي ها و بنتوزها 44

4-2- شاخص هاي سنجش مورد استفاده 49

4-2-1- شاخص هاي كيفي.. 49

4-2-2- شاخص هاي كمي.. 50

4-2-2-1- غناي كل.. 50

4-2-2-2- نمايه شانون. 50

4-2-2-3- نمايه مارگالف... 50

4-2-2-4- شاخص EPT.. 51

4-2-2-5- بررسي ميزان نسبت EPT/CH.. 52

4-2-2-6- نمايه pielu ............................................................................................................................52

4-2-2-7- شاخص هيلسنهوف... 52

4-2-2-8- شاخص ASPT  و BMWP. 54

5-1- نتايج تجزيه و تحليل جمعيت ماهيان. 55

5 -2- نتايج تجزيه و تحليل جمعيت بيمهرگان كفزي.. 58

5-3- نتايج تجزيه و تحليل پارامترهاي شيميايي آب... 65

5-4- نتايج تجزيه و تحليل شاخص هاي زيستي.. 67

5-4-1- شاخص درصد EPT. 68

5-4-2- شاخص EPT/CH.. 69

5-4-3- شاخص هيلسنهوف... 70

5-4-4-شاخص مارگالف... 71

5-4-5- شاخص پيلو. 72

5-4-6- تقسيم بندي كيفي رودخانه بر اساس شاخص هاي زيستي و شيميايي.. 74

5-4-6-1- بررسي ارتباط بين اكيسژن محلول با شاخص زيستي.. 75

5-4-6-2- بررسي ارتباط نيترات با شاخص هاي زيستي.. 83

5-4-6-3- بررسي ارتباط سولفات با شاخص هاي زيستي.. 91

5-4-6-4- بررسي ارتباط BOD وCOD با شاخص هاي زيستي.. 98

6-1- جمع‌بندي و نتيجه‌گيري.. 107

6-2- پيشنهادات... 110

منابع. 112