پايان نامه آنومي اجتماعي در بين حاشيه نشينان شهر اردبيل و عوامل اجتماعي مرتبط با آن

پايان نامه آنومي اجتماعي  در بين حاشيه نشينان شهر اردبيل و عوامل اجتماعي مرتبط با آن

چكيده:

تحقيق حاضر با هدف تعيين عوامل مرتبط با آنومي اجتماعي حاشيه نشينان اردبيل انجام شد. متغيرهاي كنترل اجتماعي- فقر فرهنگي-فرهنگ فقر متغيرهاي مستقل مي باشند. متغيري كه به عنوان مسأله اصلي تحقيق در نظر گرفته شده بود نيز آنومي اجتماعي حاشيه نشينان است. جامعه آماري شامل 10698 خانوار از حاشيه نشينان اردبيل است كه طبق فرمول كوكران 371 خانوار از آنها به روش تصادفي سيستماتيكي انتخاب شده اند.

   روش تحقيق حاضر از نوع پيمايش از نوع همبستگي است و گردآوري داده ها به وسيله پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. در اين بررسي از اعتبار محتوايي (صوري) جهت تعيين اعتبار پرسشنامه و ضريب آلفاي كرون باخ براي تعيين پايايي سؤالات استفاده شد كه عمده ترين نتايج بدست آمده به شرح زير مي باشد.

   ميزان آنومي حاشيه نشينان به فقر فرهنگي، فرهنگ فقر و كنترل اجتماعي مرتبط است ولي ارتباطي بين جنسيت حاشيه نشينان با ميزان آنومي آنها مشاهده نشد. همچنين طبق رگرسيون چندگانه به روش گام به گام نيز به ترتيب فرهنگ فقر و كنترل اجتماعي به ميزان 11 درصد ميزان آنومي حاشيه نشينان را تبيين نمودند.

مقدمه

   جامعه شناسان ريشه بسياري از كجرويهاي اجتماعي را در محيط و شرايط اجتماعي جستجو مي كنند و علل زيرساز بسياري از آنها را خود جامعه مي دانند. وقتي خواستهاي فرد با انتظارات جامعه هماهنگ و همنوا نباشد، نابهنجاري فرد آغاز مي شود و در صورت تداوم، زمينه هاي كجرويها را پديد مي آورد. مثلاً در ايران، منشاء زندگي اجتماعي، تشديد مهاجرت ها و به هم خوردن نسبت تراكم جمعيت بين شهرها و روستاها، آشفتگي و به هم ريختگي ساختار جمعيت كشور، گراني، بيكاري و ... همه دست به دست هم داده و موجبات انحراف برخي از انسان ها را از هنجارهاي اجتماعي فراهم آورده است.

حاشيه نشيني يكي از پيامدهاي مهاجرت روستاييان به شهر مي باشد. حاشيه نشينان كه داراي فرهنگي متمايز از شهرنشينان هستند، با عواملي دست بگريبان هستند كه با عدم رعايت نظم ، هنجارهاي رايج در اين منطقه را عموميت داده اند . از اينرو حاشيه نشيني يكي از بسترهاي مناسب براي آسيب هاي اجتماعي مي باشد. در شرايط نظم گريزي عملا آسيب ها حيات اجتماعي را تهديد مي كنند كه عوامل چندگانه و عمده اي در آن دخيلند.

حاشيه نشيني در ايران صرفا مسئله اي فيزيكي و كالبدي نبوده،بلكه مسئله اي ساختاري است كه در اثر نابرابريهاي اقتصادي،اجتماعي و فرهنگي در سطح ملي و منطقه اي به وجود آمده است، حاشيه نشينان نسبت به ساير شهروندان بيشتر در معرض انجام اعمال انحرافي و آنوميك مي باشند. بنابراين در اين پژوهش در پي يافتن عوامل موثر  بر ميزان آنومي در بين حاشيه نشينان شهر اردبيل مي باشد.

 فهرست مطالب :

عنوان .................................................................................................................................... صفحه

فصل اول: كليات تحقيق 

1-1- مقدمه. 2

1-2- بيان مسئله. 3

1-3- اهميت و ضرورت تحقيق.. 4

1-4- اهداف تحقيق.. 5

1-4-1- هدف كلي.. 5

1-4-2- اهداف اختصاصي.. 5

 

فصل دوم: ادبيات تحقيق

مقدمه. 7

2-1- حاشيه نشيني- آنومي اجتماعي.. 9

2-1-1- حاشيه نشيني.. 9

2-1-1-1- تعاريف حاشيه نشيني.. 9

2-1-1-2- تاريخچه ي حاشيه نشيني.. 10

2-1-1-3- حاشيه نشيني شهري.. 12

2-1-1-4- حاشيه نشيني شهري پيشرفته. 15

2-1-1-5- ويژگي هاي مناطق حاشيه نشين.. 18

2-1-1-6- عوامل حاشيه نشيني.. 18

2-1-1-6-4-  مسكن و بهداشت... 21

2-1-1-6-5-  اشتغال و درآمد. 22

2-1-2-آنومي اجتماعي.. 25

2-1-2-1- تعريف واژه آنومي.. 25

2-1-2-2- رويكردهاي مختلف در تعريف آنومي: 26

2-1-2-3- آگاهي از هنجارها در كشورهاي جهان سوم. 29

2-1-2-4-  شهرنشيني و آنومي: 30

2-1-2-5- حاشيه نشيني و آنومي: 33

2-1-2-6- فقر فرهنگي و آنومي.. 35

2-1-2-7- فرهنگ فقر و آنومي.. 36

2-1-2-8- ويژگيهاي فرهنگ فقر. 38

2-1-2-9- كنترل اجتماعي.. 39

2-1-2-10- عوامل جرم. 41

2-2- چارچوب نظري تحقيق.. 48

2-2-1- نظريه هاي حاشيه نشيني.. 48

2-2-1-1- نظريه فرهنگ فقر از اسكار لوئيز. 48

2-2-1-2- نظريه ي تقويت افتراقي.. 49

2-2-1-3- نظريه ي تقليد. 50

2-2-1-4- نظريه دواير متحدالمركز بركس... 51

2-2-1-5- تئوري فري.. 53

2-2-2-نظريه هاي آنومي.. 54

2-2-2-1- نظريه آنومي دوركيم. 54

2-2-2-2- نظريه آنومي مرتن.. 55

2-2-2-3- نظريه بوم شناختي و جمعيتي.. 59

2-2-2-4- نظرات رابرت آگينو و مسنرو روز نفلد. 60

2-2-2-5- نظريه ي بي هنجاري.. 62

2-2-2-6-نظريه ي لي و همكاران. 63

2-2-2-7- نظريه كنترل اجتماعي هيرشي.. 69

2-3- پيشينه عملي تحقيق: 70

2-3-1- پيشينه عملي خارجي.. 70

2-3-2- پيشينه داخلي.. 73

2-4- فرضيه هاي تحقيق: 80

2-6- مدل نظري تحقيق: 81

 

فصل سوم: روش شناسي تحقيق

3-1- تعاريف نظري و عملياتي متغيرها 84

3-1-1-تعريف نظري آنومي : 84

3-1-2- تعريف عملياتي آنومي : 84

3-1-3- تعريف نظري فقر فرهنگي خانواده : 85

3-1-4- تعريف عملياتي فقر فرهنگي خانواده : 85

3-1-5- تعريف نظري كنترل اجتماعي : 85

3-1-6- تعريف عملياتي كنترل اجتماعي : 85

3-1-7- تعريف نظري فرهنگ فقر: 86

3-1-8- تعريف عملياتي فرهنگ فقر: 86

3-1-9- تعريف نظري حاشيه نشيني: 86

3-1-10- تعريف عملياتي حاشيه نشيني: 87

3-2- روش تحقيق: 87

3- 3- جامعه آماري: 87

3- 4- شيوه تعيين حجم نمونه : 87

3- 5- روش نمونه گيري : 88

3-6- ابزار  اندازه‌گيري : 88

3-7- نحوه سنجش متغيرها و سازه‌ها 89

3-7-1- نحوه سنجش آنومي اجتماعي: 89

3-7-2- نحوة سنجش فقر فرهنگي خانواده: 89

3-7-3- نحوه سنجش كنترل اجتماعي: 90

3-7-4- نحوه سنجش فرهنگ فقر حاشيه نشينان: 90

3-8- اعتبار و پايايي ابزار اندازه‌گيري : 91

3-9- تجزيه و تحليل داده‌ها : 92

3-10-  قلمرو مكاني تحقيق: 92

3-11-  قلمرو زماني تحقيق: 92

 

فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده ها

4-1- يافته‌هاي توصيفي: 94

4-1-1- توزيع فراواني و درصد فراواني جنسيت حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه: 94

4-1-2- توزيع فراواني ودرصد فراواني ميزان تحصيلات حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه: 95

4-1-3- توزيع فراواني درصد فراواني وضعيت اشتغال حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه: 96

4-1-4- توزيع فراواني ودرصد فراواني نوع شغل حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه: 97

4-1-5- توزيع فراواني ودرصد فراواني وضعيت تأهل حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه: 98

4-1-6- توزيع فراواني ودرصد فراواني نوع منزل مسكوني حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه: 99

4-1-7- توزيع فراواني ودرصدفراواني محل تولد حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه: 100

4-1-8- توزيع فراواني و درصدفراواني محل سكونت حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه: 101

4-1-9- توزيع پراكندگي سن حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه: 102

4-1-10- توزيع فراواني و درصد فراواني درآمد ماهيانهي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه: 103

4-1-11- توزيع پراكندگي تعداد اعضاي خانوادهي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه: 104

4-1-12- توزيع پراكندگي فرهنگ فقر حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه: 105

4-1-13- توزيع پراكندگي فقر فرهنگي حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه: 106

4-1-14- توزيع پراكندگي كنترل اجتماعي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه: 107

4-1-15- توزيع پراكندگي آنومي اجتماعي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه: 108

4-2آزمون فرضيه ها: 110

4-2-1- فرضيه 1:  بين فرهنگ فقر و آنومي اجتماعي  در بين حاشيه نشينان اردبيل رابطه وجود دارد. 110

4-2-2- فرضيه 2:  بين فقر فرهنگي و آنومي اجتماعي در بين حاشيه نشينان اردبيل رابطه وجود دارد. 111

4-2-3- فرضيه 3: بين كنترل اجتماعي و آنومي اجتماعي د ر بين حاشيه نشينان اردبيل رابطه وجود دارد. 112

4-2-4-  فرضيه 4: ميزان آنومي اجتماعي در بين حاشيه نشينان اردبيل بر اساس جنسيت آنها متفاوت است. 114

4-2-5- تبيين آنومي اجتماعي حاشيه نشينان اردبيل بر اساس متغيرهاي فرهنگ فقر، فقر فرهنگي، و كنترل اجتماعي: 115

 

فصل پنجم: بحث و نتيجه گيري

5-1-  يافته هاو داده هاي توصيفي : 118

5-2- يافته هاو داده هاي استنباطي  : 119

5-3- محدوديتهاي تحقيق: 123

5-4- پيشنهاد هاي تحقيق: 123

5-4-1- پيشنهاد هاي كاربردي تحقيق: 123

5-4-2- پيشنهاد هاي پژوهشي تحقيق: 124

منابع. 125

 

فهرست جداول :

عنوان ..................................................................................................................................... صفحه

جدول(2-1) خلاصه طبقه بندي  مرتن درباره انواع انطباق فرد با اهداف و وسايل آنها در جامعه.......... 55

جدول(3-1): پايايي سؤالات مربوط به سازه‌هاي مورد بررسي........................................................... 90

جدول شماره (4-1)  توزيع فراواني و درصد فراواني  جنسيت حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه........ 92

جدول شماره (4-2) توزيع فراواني ودرصد فراواني ميزان تحصيلات حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه 93

جدول شماره (4-3)  توزيع فراواني و درصد فراواني وضعيت اشتغال حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه 94

جدول شماره (4-4)  توزيع فراواني و درصد فراواني  نوع شغل حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه...... 95

جدول شماره (4-5) توزيع فراواني و درصد فراواني وضعيت تأهل حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه.. 96

جدول شماره (4-6)  توزيع فراواني و درصد فراواني نوع منزل مسكوني حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه   97

جدول شماره (4-7)  توزيع فراواني و درصد فراواني محل تولد حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه...... 98

جدول شماره (4-8)  توزيع فراواني و درصد فراواني محل سكونت حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه 99

جدول شماره (4-9) توزيع پراكندگي سن حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه................................... 100

جدول شماره (4-10) توزيع فراواتي و درصد فراواني درآمد ماهيانه­ي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه 101

جدول شماره (4-11) توزيع پراكندگي تعداد اعضاي خانواده­ي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه..... 102

جدول شماره (4-12) توزيع پراكندگي فرهنگ فقر حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه...................... 103

جدول شماره (4-13) توزيع پراكندگي فقر فرهنگي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه..................... 104

جدول شماره (4-14) توزيع پراكندگي كنترل اجتماعي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه................. 105

جدول شماره (4-15) توزيع پراكندگي آنومي اجتماعي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه................. 106

جدول شماره (4-16) آزمون اسميرنف كولموگروف براي مشخص كردن طبيعي بودن توزيع مقادير سازه‌ها    107

جدول شماره (4-17) همبستگي بين فرهنگ فقر و آنومي اجتماعي حاشيه نشينان اردبيل................... 108

جدول شماره (4-18) همبستگي بين فقر فرهنگي و آنومي اجتماعي حاشيه نشينان اردبيل.................. 110

جدول شماره (4-19) همبستگي بين كنترل اجتماعي و آنومي اجتماعي حاشيه نشينان اردبيل.............. 111

جدول شماره (4-20) نتايج آزمون تفاوت ميانگين براي متغير آنومي اجتماعي حاشيه نشينان با توجه به جنسيت        112

جدول شماره (4-21) نتايج آزمون يكنواختي واريانسها براي متغير آنومي اجتماعي حاشيه نشينان با توجه به جنسيت  112

جدول شماره (4-22) ضريب همبستگي چندگانه براي آنومي اجتماعي حاشيه نشينان  اردبيل............. 113

جدول شماره (4-23) تحليل واريانس براي آزمون معني‌داري شكل رگرسيوني ................................ 114

جدول شماره (4-24) ضرايب متغيرهاي مستقل باقيمانده در شكل رگرسيوني به روش گام به گام      115
فهرست شكل ها و نمودار ها :

عنوان ................................................................................................................................... صفحه

شكل(2-1): مدل توسعه فضا از برگس............................................................................................ 51

شكل (2-2): مدل تجربي «سيستم بلوك هاي مرتب» در نظريه ي لي و همكاران................................. 63

شكل(2-3): رابطه ي عناصر بي ثباتي اجتماعي در مدل «سيستم بلوك هاي مرتب».............................. 63

نمودار شماره (4-1)  توزيع فراواني و درصد فراواني جنسيت حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه......... 92

نمودار شماره (4-2)  توزيع فراواني ميزان تحصيلات حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه...................... 93

نمودار شماره (4-3)  توزيع فراواني و درصد فراواني وضعيت اشتغال حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه 94

نمودار شماره (4-4)  توزيع فراواني و درصد فراواني  نوع شغل حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه...... 95

نمودار شماره (4-5)  توزيع فراواني و درصد فراواني وضعيت تأهل حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه. 96

نمودار شماره (4-6)  توزيع فراواني و درصد فراواني نوع منزل مسكوني حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه   97

نمودار شماره (4-7)  توزيع فراواني و درصد فراواني  محل تولد حاشيه نشينان اردبيل مورد مطالعه..... 98

نمودار شماره (4-8)  توزيع فراواني و درصد فراواني محل سكونت حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه 99

نمودار شماره (4-9) توزيع پراكندگي سن حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه................................... 100

نمودار شماره (4-10) توزيع پراكندگي درآمد ماهيانه­ي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه................. 101

نمودار شماره (4-11) توزيع پراكندگي تعداد اعضاي خانواده­ي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه..... 102

نمودار شماره (4-12) توزيع پراكندگي فرهنگ فقر حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه...................... 103

نمودار شماره (4-13) توزيع پراكندگي فقر فرهنگي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه..................... 104

نمودار شماره (4-14) توزيع پراكندگي كنترل اجتماعي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه................. 105

نمودار شماره (4-15) توزيع پراكندگي آنومي اجتماعي حاشيه نشينان  اردبيل مورد مطالعه................. 106

نمودار شماره (4-16) همبستگي بين فرهنگ فقر و آنومي اجتماعي حاشيه نشينان اردبيل................... 109

نمودار شماره (4-17) همبستگي بين فقر فرهنگي و آنومي اجتماعي حاشيه نشينان اردبيل.................. 110

نمودار شماره (4-18) همبستگي بين كنترل اجتماعي و آنومي اجتماعي حاشيه نشينان اردبيل.............. 111