پايان نامه طراحي مدل انتخاب تأمين كنندگان بر اساس ريسك­هاي زنجيره تأمين در صنعت دارويي كشور

در رقابت‌هاي جهاني خواست مشتري بر كيفيت بالا و خدمت رساني سريع، موجب شده تا شركت‌ها نتوانند به تنهايي از عهدهتمامي كارها برآيند. بر اين اساس، فعاليت‌هايي نظير تهيه مواد، توليد و برنامه ريزي محصول، خدمت نگهداري كالا، كنترل موجودي، توزيع، تحويل و خدمت به مشتري، اينك به سطح زنجيره تأمين انتقال پيدا كرده­است. مسأله كليدي در يك زنجيره تأمين، مديريت و كنترل هماهنگي بين تمامي اين فعاليت‌ها است.

تغيير پذيري در زمينه برآيندها و نتايج ممكن زنجيره تأمين، احتمال رخداد و اثرات آن را مديريت ريسك زنجيره تأمين مي­نامند. ريسك­هاي زنجيره تأمين شامل ريسك­هاي برخواسته از تغييرات در جريان مواد، محصول و اطلاعات است كه از تأمين­كننده اوليه آغاز و به مصرف كننده نهايي ختم مي­شود.

صنعت دارو به عنوان مجموعه­اي از فرايندها،‌عمليات­ و سازمان­هاي درگير در كشف، ايجاد و توليد داروها تعريف مي­شود. با توجه به گستردگي زنجيره تأمين دارويي، تمركز اين تحقيق به انتخاب تأمين­كنندگان معطوف گرديده است و اينكه چه عواملي براي انتخاب تأمين­كننده در يك زنجيره تأمين بايد در نظر گرفته شود تا ريسك موجود در اين زنجيره كاهش يابد.

در اين پژوهش، با توجه به استراتژي­هاي كاهش ريسك در زنجيره تأمين و مشورت اساتيد و خبرگان زنجيره تأمين و داروسازي، چك ليستي براي انتخاب تأمين­كننده با هشت شاخص اصلي و 30 شاخص فرعي در زمينه انتخاب تأمين كننده برتر و چهار شاخص اصلي و 9 شاخص فرعي در زمينه ريسكهاي محيطي تأثيرگذار، بدست آمد. پس از بررسي نتايج آماري پرسشنامه­ها و استفاده از روش تاپسيس فازي، در نهايت به هفت شاخص اصلي "كيفيت، انعطاف پذيري، تحويل، تكنولوژي، سيستم­هاي ارتباطي و فناوري اطلاعات، هزينه و سابقه" با 24 شاخص فرعي در زمينه انتخاب تأمين كننده برتر و چهار شاخص اصلي " اقتصادي، سياسي، بلاياي طبيعي و فرهنگي/اجتماعي" با 8 شاخص فرعي در زمينه ريسك­هاي محيطي رسيديم.

اين پژوهش براي فعالان صنعت دارويي كشور و همچنيناساتيد،پژوهشگرانودانشجويان،به منظور بهبود وضع موجود انتخاب تأمين كنندگان قابل بهره برداري است.

واژگان كليدي: مديريت زنجيره ­تأمين، مديريت ريسك، مديريت ريسك زنجيره ­تأمين، زنجيره تأمين دارو، شاخص­هاي انتخاب تأمين­ كننده برتر، روش تاپسيس فازي

فهرست مطالب

فصل اول:كليات پژوهش.... 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- تعريف موضوع و اهميت پژوهش.... 2

1-2-1- مديريت زنجيره تأمين.. 3

1-2-2- ريسك.... 4

1-2-3- مديريت ريسك در زنجيره تأمين.. 4

1-2-4- عوامل اصلي ايجاد كننده ريسك در زنجيره تأمين.. 6

1-2-5- مديريت زنجيره تأمين در صنعت دارو8

1-3- اهداف پژوهش.... 9

1-4- بيان مسأله و سؤالات پژوهش.... 9

1-5- فرضيههاي پژوهش.... 11

1-6- كاربردنتايجومخاطبانپژوهش.... 11

1-7- روش انجام پژوهش.... 12

1-8- واژگان تخصصي.. 12

فصل دوم: بررسي پيشينه پژوهش.... 14

2-1- مقدمه. 15

2-2- زنجيره تأمين.. 15

2-2-1- اهداف زنجيره تأمين.. 19

2-2-2- مديريت زنجيره تأمين.. 20

2-3- ريسك و مديريت ريسك.... 22

2-3-1- اجزا گسترده ريسك.... 24

2-4- مديريت ريسك زنجيره تأمين.. 26

2-4-1- ريسكهاي زنجيره تأمين.. 28

2-4-2- مديريت و كاهش ريسك زنجيره تأمين.. 37

2-5- عوامل انتخاب تأمين كننده برتر. 45

2-6- مديريت زنجيره تأمين در صنعت دارو سازي.. 47

2-6-1- اجزازنجيره تأمين صنعت دارو49

فصل سوم: روش شناسي پژوهش.... 51

3-1- مقدمه. 52

3-2- فرضيه ها و چارچوب پژوهش.... 52

3-2-1- ارائه چارچوب پژوهش.... 52

3-2-2- فرضيه ها/سؤالات... 55

3-2-3- روش پژوهش.... 55

3-3- جامعه آماري و نمونه. 56

3-3-1- هولدينگ داروپخش.... 57

3-3-2- شركت سرمايه گذاري البرز58

3-3-3- هولدينگ پارس دارو60

3-4- متغيرهاي اصلي پژوهش.... 63

3-5- روايي وپايايي ابزاراندازهگيري.. 63

3-6- روشهاي تجزيه و تحليل داده ها64

3-6-1- آزمون T تك نمونه اي.. 64

3-6-2- ضريب همبستگي پيرسون.. 64

3-6-3- آزمون فريدمن.. 65

3-6-4- تكنيك تاپسيس فازي.. 65

فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده ها71

4-1- مقدمه. 72

4-2- آمارتوصيفي خبرگانجهتاصلاحچارچوباوليه. 73

4-3- اطلاعات جمعيت شناختي.. 73

4-4- آمار توصيفي.. 77

4-4-1- نتايج آمار توصيفي مربوط به ريسك تأمين كننده77

4-4-2- نتايج آمار توصيفي مربوط به ريسك هاي محيطي.. 83

4-5- ضريب همبستگي پيرسون.. 85

4-6- الويت بندي مؤلفه هاي تحقيق.. 88

4-6-1- روش اول طبقه بندي: تاپسيس فازي.. 88

4-6-2- روش دوم طبقه بندي: آزمون فريدمن.. 90

فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهادات... 94

5-1- مقدمه. 95

5-2- خلاصه پژوهش.... 95

5-3- نتايج پژوهش.... 96

5-4- مدل نهايي پژوهش.... 100

5-5- الگوريتم مديريت ريسك زنجيره تأمين.. 102

5-6- پيشنهادات... 108

5-5-1- پيشنهادات كاربردي.. 108

5-5-2- پيشنهاداتي براي پژوهشهاي آينده109

منابع و مآخذ لاتين.. 111

منابع و مآخذ فارسي.. 115

 فهرست جداول

جدول ‏1‑1- ريسكهاي زنجيره تأمين7

جدول ‏2‑1- تعاريف اوليه مديريت زنجيره تأمين17

جدول ‏2‑2- مقالات منتشر شده در زمينه زنجيره تأمين در مجلات تا پايان سال 200819

جدول ‏2‑3- تحقيقات اوليه پيرامون دسته بندي ريسكهاي زنجيره تأمين27

جدول ‏2‑4- تفكيك حيطه مقالات پيرامون SCRM تا سال 200730

جدول ‏2‑5- تفكيك حيطه مقالات پيرامون SCRM از سال 2007 تا 201031

جدول ‏2‑6- طبقه بندي ريسكهاي زنجيره تأمين بر اساس مقاله مانوج و منتزر33

جدول ‏2‑7- ريسكهاي شناسايي شده توسط محققان مختلف35

جدول ‏2‑8- تأثير منابع عدم قطعيت بر روي تصميمات سازمان36

جدول ‏2‑9- تحقيقات اوليه كاهش ريسك در زنجيره تأمين38

جدول ‏2‑10- استراتژي هاي كاهش ريسك در زنجيره تأمين44

جدول ‏3‑1- سهم بازار هولدينگ هاي مورد مطالعه57

جدول ‏3‑2- تقسيم بندي متغيرهاي اصلي پژوهش63

جدول ‏3‑3- ضريب آلفاي كرونباخ بين شاخصها64

جدول ‏3‑4- ضريب آلفاي كرونباخ بين گروهها64

جدول ‏3‑5-جدول تبديل معيارهاي كيفي به پارامترهاي كمي66

جدول ‏4‑1- طبقه بندي از نظر تحصيلات74

جدول ‏4‑2- طبقه بندي از نظر تجربه كاري75

جدول ‏4‑3- طبقه بندي از نظر سمت سازماني76

جدول ‏4‑4-آمار توصيفي مربوط به كيفيت77

جدول ‏4‑5- آمار توصيفي مربوط به زيست محيطي78

جدول ‏4‑6- آمار توصيفي مربوط به انعطاف پذيري78

جدول ‏4‑7- آمار توصيفي مربوط به تحويل79

جدول ‏4‑8- آمار توصيفي مربوط به تكنولوژي79

جدول ‏4‑9- آمار توصيفي مربوط به سيستمهاي ارتباطي و فناوري اطلاعات 80

جدول ‏4‑10- آمار توصيفي مربوط به هزينه81

جدول ‏4‑11- آمار توصيفي مربوط به سابقه82

جدول ‏4‑12- آمار توصيفي مربوط به ريسكهاي محيطي83

جدول ‏4‑13- آرمون T بر روي گروهها84

جدول ‏4‑14- آزمون پيرسون مربوط به گروه كيفيت85

جدول ‏4‑15- آزمون پيرسون مربوط به گروه زيست محيطي86

جدول ‏4‑16- آزمون پيرسون مربوط به گروه انعطاف پذيري86

جدول ‏4‑17- آزمون پيرسون مربوط به گروه تحويل86

جدول ‏4‑18- آزمون پيرسون مربوط به گروه تكنولوژي86

جدول ‏4‑19- آزمون پيرسون مربوط به گروه سيستمهاي ارتباطي و IT 87

جدول ‏4‑20- آزمون پيرسون مربوط به گروه هزينه87

جدول ‏4‑21- آزمون پيرسون مربوط به گروه سابقه87

جدول ‏4‑22- متغيرهاي زباني 88

جدول ‏4‑23- الويت بندي ريسكهاي تأمين كننده بر اساس تكنيك تاپسيس فازي89

جدول ‏4‑24- الويت بندي ريسكهاي محيطي بر اساس تكنيك تاپسيس فازي90

جدول ‏4‑25- آزمون فريدمن براي مؤلفه ها90

جدول ‏4‑26-الويت بندي ريسكهاي تأمين كننده بر اساس فريدمن91

جدول ‏4‑27- الويت بندي ريسكهاي محيطي بر اساس فريدمن92

جدول ‏4‑28- آزمون فريدمن براي گروهها92

جدول ‏4‑29- الويت بندي گروهها بر اساس فريدمن93

جدول ‏5‑1- ميانگين Ci ها به ترتيب الويت گروهها در انتخاب تأمين كننده97

جدول ‏5‑2- ميانگين Ci ها به ترتيب الويت گروهها در ريسكهاي محيطي99

جدول ‏5‑3-ريسكهاي زنجيره تأمين و مشتقات آن بر اساس مقاله كوپرا و سودهي103

جدول ‏5‑4- استراتژيهاي مناسب كاهش ريسك در زنجيره تأمين 105

 فهرست اشكال

شكل ‏1‑1- زنجيره تأمين دارو8

شكل ‏2‑1- نمودار ريسك.... 23

شكل ‏2‑2- ساختار ريسك.... 24

شكل ‏2‑3- ساختارفاكتورهاي خسارت دارايي.. 25

شكل ‏2‑4- ساختارفاكتورهاي خسارت مخاطرات... 25

شكل ‏2‑5- ساختارفاكتورهاي خسارت سازماني.. 25

شكل ‏2‑6- ساختار فاكتورهاي خسارت خارجي.. 25

شكل ‏2‑7- نمودار ريسكهاي زنجيره تأمين بر اساس مقاله مانوج و منتزر33

شكل ‏2‑8- نمايي از ريسكهاي زنجيره تأمين.. 34

شكل ‏2‑9- روابط ريسكهاي موجود زنجيره تأمين.. 37

شكل ‏2‑10- فرآيند مديريت ريسك زنجيره تأمين.. 38

شكل ‏2‑11- نمودار درخت رخداد از عملكرد نامطلوب تأمين كننده و خروجيهايش.... 41

شكل ‏2‑12- ماتريس يا نقشه يا دياگرام. 42

شكل ‏2‑13- عوامل انتخاب تأمين كننده46

شكل ‏2‑14- زنجيره تأمين دارو49

شكل ‏3‑1- چهار حوزه مديريت ريسك زنجيره تأمين.. 52

شكل ‏3‑2- عوامل مؤثر در مديريت ريسك زنجيره تأمين از نقطه نظر ريسكهاي محيطي.. 53

شكل ‏3‑3-عوامل مؤثر در مديريت ريسك زنجيره تأمين از نقطه نظر انتخاب تأمين كننده54

شكل ‏3‑4- چارت سازماني شركت سرمايه گذاري البرز60

شكل ‏3‑5- فاصله هاي اقليدسي راه حل ايده آل و راه حل ايده آل منفي در فضاي دو بعدي.. 66

شكل ‏3‑6- عدد فازي مثلثي.. 69

شكل ‏4‑1- فراواني پاسخ دهندگان به تفكيك تحصيلات... 74

شكل ‏4‑2- فراواني پاسخ دهندگان به تفكيك تجربه كاري.. 75

شكل ‏4‑3- فراواني پاسخ دهندگان به تفكيك سمت سازماني.. 76

شكل ‏5‑1- مدل نهايي مديريت انتخاب تأمين كنندگان بر اساس ريسكهاي زنجيره تأمين.. 100

شكل ‏5‑2- مدل نهايي مديريت ريسك محيطي در زنجيره تأمين.. 100

شكل ‏5‑3- مدل نهايي مديريت انتخاب تأمين كننده برتر. 101

شكل ‏5‑4- فرآيند مديريت ريسك زنجيره تأمين.. 102

شكل ‏5‑5- ماتريس يا دياگرام ريسك.... 104

شكل ‏5‑6- استراتژيهاي كاهش ريسك در زنجيره تأمين.. 106

شكل ‏5‑7- الگوريتم مديريت ريسك زنجيره تأمين.. 107