پايان نامه روشهاي تدريس سنتي و جديد وتأثير آنها در يادگيري دانش آموزان

مقدمه

در دنياي پيچيده ، هيچكس بي نياز از تعليم وتربيت نيست . امروز فعاليت در مدرسه ودر امر آموزش ، خود بخش عظيمي از زندگي انسانها شده است . لحظاتي را به خاطر مي آوريم كه چگونه نشستن در كلاس، گوش دادن به صداي يكنواخت معلم ،حفظ كردن بدون فهم مطالب درسي ، دلهره واضطراب ناشي از امتحان، وسرزنش معلمان ووالدين موجب نفرت وگريز ما از كلاس درس ومحيط آموزشي مي شد .راستي چرا ؟! چرا فعاليتهاي آموزشي نتوانست مارابا محيط آموزش مأنوس ، وبه ياد گيري علاقه‌مند كند ؟ چرا فعاليتهاي مدرسه با تهديد اصرار معلمان صورت مي گرفت؟ چرا شاگردان از تعطيل شدن مدرسه احساس رضايت وخوشحالي مي‌كردند؟ مقصر اصلي چه كسي بود؟ معلم ناتوان وناآگاه يا شاگرد بي‌علاقه و بي‌استعداد؟ آيا معلمان تعليم وتربيت، نتوانسته‌اند امكانات مطلوب يادگيري و زمينه‌هاي شكوفايي استعداد شاگردان‌ را فراهم كنند؟ و ‌يا انتخاب روش‌هاي تدريس به درستي انجام نشده است؟ اگاهي و شناخت معلم از اصول و روشهاي تعليم و تربيت عامل مهمي ‌است كه مي‌تواند اورا در كار خود موفق ‌و‌ مويد سازد. معلم بايد قادر باشد ‌با شناخت شاگردان وآگاهي از فرايند تدريس، نيازهاي آنان را مشخص كند و با در نظر ‌گرفتن توانا‌يي‌هاي ايشان به ايجاد وضعيت مطلوب آموزش اهتمام ورزد .

بيان مسئله

در دهه هاي اخير تلاشهاي زيادي در كشور صورت گرفته تا روشهاي كليشه اي و سنتي آموزشي جاي خود را به روشهاي تازه و بديع و مبتني بر نيازهاي فردي و اجتماعي دانش آموزان دهد. آنان را خلاق و توليد كننده علم و دانش پرورش داده و دريچه هاي نويني را در زمينه علوم و تكنولوژي در كشور بگشايد. تغييرات نظام آموزشي و كتب درسي دانش آموزان نيز در همين راستا صورت گرفته است. اما علي

رغم تمامي زحمات و هزينه هاي سنگيني كه آموزش و پرورش متحمل شده است، هنوز شاهد تدريس علم به شيوه سنتي و معلم محوري هستيم. در قريب به اتفاق مدارس كشور، هيچ تغييري در زمينه تدريس و ارزشيابي و … ديده نمي شود.به همين علت به كرات دبيران ظالمانه مورد شماتت قرار مي گيرند كه چرا نمي توانند خود را با روشهاي مدرن آموزش وفق دهند. به همين جهت در اين مقاله سعي شده است بر علل و ريشه هاي تداوم شيوه تدريس سنتي و غيرفعال‌از سوي دبيران پرداخته شود.علل تداوم شيوه تدريس سنتي را مي توان در چند عامل زير پيگيري كرد.

1. تأثير برنامه و ساخت نظام آموزشي در فرآيند تدريس

ساخت نظام آموزشي يك جامعه، اعم از نگرشها و باورها، برنامه ها و آيين نامه ها مي تواند روش تدريس معلم را تحت تأثير قراردهد. توجه يا عدم توجه نظام آموزشي به نيازهاي شاگردان و جامعه، اصالت دادن نظام آموزشي به محتوا وبرنامه ها به جاي رشد و تحول همه جانبه، عدم نظارت و كنترل سالم و ارزشيابي هاي اصولي و غيراصولي همه مي توانند روش تدريس معلم را تحت تأثير قراردهند. در بررسي ساختار نظام آموزشي هر كشور دو نظام كاملاً متفاوت ديده مي شوند.

1-نظام متكي بر اصالت مواد درسي: از جمله ويژگيهاي نظام متكي بر اصالت مواد درسي اين است كه در اين نظام آموزشي يك برنامه ثابت براي كشور اجرا مي شود و محتواي برنامه مقيد به متن تنظيم شده است و رعايت انضباط يكنواخت آموزشي براي همه معلمان الزامي است.

2- نظام متكي بر رشد همه جانبه فرد: در اين نظام برنامه برحسب مقتضيات منطقه و نوع مدرسه و توانايي شاگردان تنظيم مي شود و محتواي برنامه به فعاليتهاي فردي و گروهي شاگردان تنظيم مي شود و محتواي برنامه به فعاليتهاي فردي و گروهي شاگردان بستگي دارد. معلمان در اجراي برنامه و انتخاب مواد درسي آزادي عمل و اختيارات بيشتري دارند و … .با كمي تأمل و دقت در نظام آموزشي كشور درمي يابيم كه نظام آموزشي كشور ما متكي بر اصالت مواد درسي است. زيرا دبيران بايد مطالب معيني را بدون توجه به تواناييها، استعدادها و علايق دانش آموزان تدريس نموده و ارزشيابي معيني را با ريزبارم معين به عمل آورند. بديهي است كه در چنين نظامي - همچنانكه محققان و دانشمندان علوم تربيتي معتقدند- معلم آزادي عمل چنداني ندارد كه توسط آن بتواند به فعاليتهاي ابتكاري بپردازد و بطور كلي او مجبور است كه وظايف خاصي را كه از طرف سيستم به او تحميل مي شود را بدون كم و كاست اجرا نمايد.بنابراين به نظر مي رسد كه پيشنهادات داده شده براي تدريس فعال فيزيك در چنين سيستمي بي نتيجه خواهد ماند.

2. عدم آشنايي معلمان دروس مختلف با روشهاي نوين آموزشي

علي‌رغم‌ اينكه‌ معلمان‌ دروس بطور گسترده مورد توصيه قرار

مي گيرند كه روشهاي فعال آموزشي را جانشين روشهاي سنتي و معلم محوري نمايند، دانش آموزان را درگير مسائل كاربردي و پژوهشي نمايند و گاهي اوقات روشهاي مختلفي همانند به كار بردن فناوري اطلاعات در آموزش ، روشهاي آزمايشگاهي، پروژه، پرسش و پاسخ و … براي تدريس به دبيران پيشنهاد مي شود، هنوز تعداد كثيري از دبيران فقط با عناوين اين روشهاي تدريس آشنايي دارند و يا اطلاعات خيلي محدودي دارند. معمولاً اين اطلاعات محدود را با استفاده از مطالب پراكنده مجلات كه اتفاقي به دست آنها مي رسد، كسب كرده اند و هيچ گاه بطور جدي و عمقي با اين روشها آشنا نشده اند. كلاسهاي ضمن خدمت دبيران نيز معمولاً آموزش مطالب تئوري و يا روشهاي آزمايشگاهي كلاسيك و سنتي است و هيچ گاه روشهاي فعال آموزشي، روشهاي سازماندهي كلاس و مديريت زمان براي تدريس با روشهاي فعال، مورد توجه قرارنگرفته اند. چگونه از معلمي كه هنوز با اين روشها آشنا نشده و مورد حمايت علمي قرار نگرفته است، مي توان انتظار داشت كه روشي را كه نمي داند به كار ببرد؟!

3. متناسب نبودن زمان با روشهاي فعال

مسئله زمان را از دو زاويه مي توان مورد توجه قرار داد

3-1)كمبود زمان لازم براي تدريس علوم به شيوه فعال: شكي نيست كه زمان تدريس روشهاي فعال طولاني تر از شيوه هاي سنتي گذشته مي باشد. تحقيقي از دبيران فيزيك مدارس استان فارس (كه تا حدي روش تدريس دانش آموز محوري را بكار برده اند) نشان مي دهد كه اين دبيران به عللي قادر به ادامه اين روش

نمي باشند و اولين دليل اين دبيران كمبود وقت مي باشد. تقسيم كلاس به دسته ها و گروههاي كوچكتر، فعاليتهاي آزمايشگاهي، روشهاي بحث گروهي، استفاده از رايانه، خرد كردن مسئله به اجزاي كوچكتر … همه و همه نياز به زمان دارند. بنابراين با توجه به كافي نبودن زمان، استفاده از روشهاي فعال بسيار كمرنگ خواهد بود.

فهرست مطالب

مقدمه. 1

بيان مسئله. 2

فرضيه. 5

اهداف... 5

تعاريف ، اصلاحا‌ت وواژه‌ها 5

مقدمه. 8

معرفي روش‌هاي مختلف تدريس.... 8

روش حفظ و تكرار. 9

محاسن و محدوديت‌هاي روش حفظ و تكرار. 10

روش سخنراني.. 11

مراحل اجراي روش سخنراني.. 12

مرحله اول ، آمادكي براي سخنراني.. 12

مرحله دوم : مقدمه سخنراني.. 14

مرحله سوم، متن و محتواي سخنراني.. 16

مرحله چهارم، جمع‌بندي و نتيجه‌گيري.. 25

محاسن و محدوديت‌هاي روش سخنراني.. 28

ب) محدوديت‌ها 31

روش پرسش و پاسخ.. 34

محاسن و محدوديت‌هاي روش پرسش و پاسخ.. 35

روش نمايشي (نمايش علمي). 36

محاسن و محدوديت‌هاي روش نمايشي.. 38

روش ايفاي نقش.... 39

فنون كلي اجراي نمايش.... 40

مراحل اجراي روش ايفاي نقش.... 40

محاسن و محدوديت‌هاي روش ايفاي نقش.... 40

روش گردش علمي.. 42

روش بحث گروهي.. 46

مراحل اجراي روش بحث گروهي.. 49

مرحله دوم، روش اجراي بحث گروهي.. 55

محاسن و محدوديتهاي روش بحث گروهي.. 59

روش آزمايشي (آزمايشگاهي). 60

محاسن و محدوديت‌هاي روش آزمايشي.. 63

خلاصه. 64

روش‌هاي آموزش انفرادي.. 68

طرح كلر و سطوح مختلف آن. 72

يادگيري تا حد تسلط.. 75

تدرس خصوصي.. 78

آموزش برنامه اي (PI) 79

آموزش به وسيله رايانه (CAI) 83

آموزش انفرادي تجويز شده (IPI) 85

نقش معلم در آموزش انفرادي تجويز شده (IPI) 86

آموزش انفرادي هدايت شده IGE.. 87

ارزشيابي IPI و CAI و IGE وساير روشها 89

خلاصه. 90

روش مسأله اي.. 91

شرايط اجراي روش مسأله اي.. 91

چگونگي اجراي روش مسأله اي.. 92

محاسن و محدوديتهاي روش مسأله اي.. 94

روش واحد ها 94

ويژگي هاي روش واحد ها 96

مراحل اجراي روش واحد ها 97

روش واحد موضوع. 98

ويژگي هاي روش واحد موضوع. 98

محاسن و محدويتهاي روش واحد موضوع. 99

روش واحد تجربي.. 100

ويژگي هاي روش واحد تجربي.. 101

روش واحد طرح.. 103

ويژگيهاي روش واحد طرح.. 103

محاسن و محدويتهاي روش واحد طرح.. 104

جامعه آماري.. 110

نمونه آماري.. 110

روش نمونه گيري.. 110

ابزار اندازه گبري.. 111

پرسشنامه. 111

روش تجزيه و تحليل داده ها 111

بخش دوم آمار استنباطي.. 118

بحث و نتيجه گيري.. 120

محدوديت هاي پژوهش.... 121

پيشنهادات... 122

منابع و مآخذ: 123