پايان نامه  كارشناسي ارشد علوم اجتماعي

بررسي جامعه شناختي ميزان تأثير سرمايه اجتماعي بر پيشرفت تحصيلي دانشجويان دانشگاه پيام نور اردبيل

مقدمه:

در قرن حاضر، اقتصاد رونق يافته، اندازه ي دولت رشد قابل توجهي كرده و در مقابل، قدرت شبكه هاي اجتماعي تاحدودي كاهش يافته است. اكنون به نظر مي رسد كه به تعبير وولف، هم بازار و هم دولت به انسان ها به عنوان پيروان قواعد مي نگرند، نه قاعده سازان، اين تضعيف اجتماع، براي دولت و بازار هم مشكلاتي پديد آورده است(محمود شارع پور، 1383).

به دلايل گوناگون، از دولت هاي رفاه كنوني انتقادات شديدي مي شود و منظور از آنچه كه گيدنز آن را «راه سوم» مي نامد، برقراري تعادل مجددي بين حكومت، بازار و اجتماع است. به همين دليل در دولت هاي امروزي باعث سرمايه ي اجتماعي در كانون مباحث سياسي قرار دارد. در حال حاضر در كشورها، بحث زيادي در مورد اهميت اجتماع براي ثبات اجتماعي و انسجام صورت مي گيرد. اين گفتمان ريشه در نگراني از تغيير ماهيت خانواده و شبكه هاي موجود در اجتماع دارد. صاحبنظران متعلق به حوزه هاي گوناگون كه به بررسي اين موضوع مي پردازند، مفهوم «سرمايه اجتماعي» را ابزار مفهومي سودمندي براي تحليل سياست ها مي دانند.

امروزه به دلايل زيادي، سرمايه ي اجتماعي به يكي از بحث انگيزترين و جنجالي ترين مفاهيم علوم اجتماعي و پژوهشهاي توسعه تبديل شده است و حجم ادبيات دانشگاهي و سياسي مرتبط با آن به سرعت در حال افزايش است. اين مسئله بويژه در ايالات متحده ي آمريكا و بريتانياي كبير صادق است و يكي از دلايل آن وجود ماهيت بسيار فردگرايانه ي روابط اجتماعي معاصر در اين كشورهاست. (كه به مسائلي همچون ازدواج هاي بي دوام، ميزان جنايت هاي زياد و از خود بيگانگي افراد منجر مي شود) در عين حال سرمايه ي اجتماعي به سرعت به ابزار تحليلي اصلي پژوهش هاي جديد توسعه اقتصادي و اجتماعي در كشورهاي در حال توسعه تبديل مي شود. در شرايطي كه سرمايه ي اجتماعي، يعني توانايي استفاده جمعي توأم با همكاري از منابع براي وظايف عمومي وجود نداشته باشد، بعيد است كه تنها تامين سرمايه هاي مالي و افزايش سرمايه ي انساني (از طريق آموزش) بتواند به نتايج مثبتي همچون رشد اقتصادي و كاهش فقر يا مشاركت بيشتر و پاسخگويي نهادهاي عمومي منجر شود. (تاجبخش، كيان، 1384: 10 و11).

بيان مسئله:

سرمايه اجتماعي از مفاهيم نوين است كه امروزه در بررسي هاي اقتصادي اجتماعي جوامع مدرن مطرح شده است. به عبارتي، امروزه در كنار سرمايه هاي انساني، مالي و اقتصادي، سرمايه ديگري به نام سرمايه اجتماعي مورد بهره برداري قرار گرفته است. اين مفهوم به پيوندها و ارتباطات ميان اعضاي يك شبكه، به عنوان يك منبع با ارزش اشاره دارد كه با خلق هنجارها و اعتماد دو سويه موجب تحقق اهداف اعضا مي شود. طرح اين رويكرد در بسياري از مباحث اجتماعي، نشان دهنده اهميت و نقش اين سرمايه در توسعه جامعه به ويژه توسعه اجتماعي «آموزش و پرورش» مي باشد. سرمايه اجتماعي همواره مبتني بر عوامل فرهنگي ـ اجتماعي بوده و شناسايي آن به عنوان يك سرمايه ـ چه در سطح كلان و چه در سطح خرد ـ داراي اهميت مي باشد؛ همچون منبعي كه افراد و گروهها يا مكان ها براي نيل به نتايج مطلوب روي آن سرمايه گذاري مي كنند (فيلد، جان، 1949: 11)

با توجه به مطالبي كه گفته شد، عمده ترين مسأله اي كه در اين پژوهش مطرح مي شوند، در حالت كلي اين است كه 1- منظور از سرمايه اجتماعي چيست و اجزاي تشكيل دهنده ي آن كدامها هستند؟ 2- منظور از موفقيت تحصيلي يا پيشرفت تحصيلي يعني چه؟ و 3- سرمايه اجتماعي با چه ابعادي بر موفقيت تحصيلي دانشجويان تأثير مي گذارد؟

در ادامه توضيحات مختصري درباره ي هريك از سئوالات فوق ارائه مي گردد و سپس در فصل دوم به تشريح آنها خواهيم پرداخت.