پايان نامه مقايسه هوش هيجاني و پرخاشگري در افراد وابسته به نيكوتين ، اوپيوئيد ، مت آمفتامين و سالم

پايان نامه مقايسه هوش هيجاني و پرخاشگري در افراد وابسته به نيكوتين ، اوپيوئيد ، مت آمفتامين و سالم

مقدمه

سلامت انسان و توسعه اجتماعي، رابطه اي جدايي ناپذير دارند. سلامت، همچنين يكي از شش قلمرو اصلي رفاه اجتماعي است . پس هر آنچه تهديدي براي سلامت باشد، تهديد براي توسعه و رفاه اجتماعي ن يز مي باشد و هر آنچه موجب ارتقاي سلامت است، عملاً ما را به توسعه و رفاه اجتماعي نيز رهنمون مي سازد. از آنجا كه سوءمصرف مواد، وابستگي و عوارض ناشي از آن، تهديدي جدي براي سلامت به شمار مي آيد و بر كميت و كيفيت زندگي تأثير مي گذارد يكي از مباحث عمده در روانشناسي امروز كه توجه بسياري در راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني، مواد و اختلالات وابسته به مواد را شامل مواد ميداند كه بر شيمي مغز موثرند و جدا از اين كه عمدي يا سهوي مصرف شوند، مشمول واژهي مصرف مواد Substance use ميگردند(سادوك و سادوك ،2008).

وابستگي به مواد يا اعتياد به مواد مخدر در همه مشاغل ،سطوح تحصيلي و طبقة اقتصادي، اجتماعي ديده مي شود و به افراد و اقشار خاصي اختصاص ندارد. با توجه به شيوع بالاي وابستگي به مواد و دشواري هاي درمان آن، تلاش براي شناسايي عوامل خطر ابتلا به اين مشكل در جمعيت هاي مختلف بسيار ضروري است. به اين ترتيب وابستگي به مواد را ميتوان ترجيح مصرف مواد تعريف نمود، به گونه اي كه فرد كاركردهاي جسمي، روانشناختي و اجتماعي خود را از دست داده و يا در شرف از دست دادن باشد(بخشاني ،2002). خوش بينانه ترين آمارها از وجود2000000 تا 2500000 معتاد Addict در ايران خبر مي دهند (مكري،2008).

مواد مخدر بصورت هاي مختلف و گوناگون يافت مي شود وبا تاثيرات مختلف وجود دارد يكي از اين مواد نيكوتين است. نيكوتين يك تركيب آلي نيتروژن‌دار است كه بيشتر در گياهاني مانند تنباكو و در اندازه‌هاي كمتر در گوجه‌فرنگي، سيب‌زميني، بادمجان و فلفل‌سبز يافت مي‌شود. ۰٫۳ تا ۵ درصد گياه خشك تنباكو را نيكوتين مي‌سازد و يك زهر اثرگذار بر سامانه عصبي است كه در بسياري از حشره‌كش‌ها به كار مي‌رود. نيكوتين در اندازه‌هاي كمتر يك انگيزنده‌هاي زيستي (محرك‌هاي زيستي) است و سبب اعتياد و بسياري از ويژگي‌هاي رواني دود تنباكو است.متيل آمفتامين، كه در بازار سياه بنام «شيشه» معروف است، نام يك ماده روان گردان است. اين ماده محرك اعصاب است. مت‌آمفتامين با تاثير مستقيم بر مكانيسم‌هاي مغز شادي و هيجان در فرد ايجاد مي‌كند. مت‌آمفتامين همچنين باعث اختلال شديد در خواب و يا بي‌خوابي شديد مي‌شود. مصرف كننده دچار بي‌اشتهايي شديد شده و ساعت‌ها و حتي تا روزها اشتها به غذا ندارد. در عين حال اين ماده باعث تشنگي مي‌شود و مصرف كننده مجبور است مقدار زيادي آب بنوشد(زينالي و همكاران،1386).

اوپيوئيد اين گروه از نظر طبيعي يا صانعي بودن به دوگروه تقسيم مي شوند: طبيعي : ترياك ،شيره ، پاراگوريك،صناعي : مورفين ، و اپييوئيدهاي مشابه آن ( متادون پروپوكسي فن )،مپردين و اپيوئيدهاي مشابه آن ( پتيدين ، آنيليريدين ، ديفنوكسيلات ،  لوپراميد ، آلفاپرودين ،و ديگر اپيوئيدها نظير پنتازسين ، بوپره نورفين ، ( تمجيزك و نام هاي مشابه تجاري مشابه ) بوترفانل، نالوكسان ، نالتركسون ،نوع ديگر طبقه بندي مواد اپيوئيدي بر حسب آگونيست خالص يا آگونيست نسبي يا آنتاگونيست بودن آنهاست اپيوئيدهاي آگونيست خالص : مورفين ، متادون ، اكسي كدون، مپريدين ، پروپوكسي فن ، هروئين ، ترياك ، شيره ، هيدرومورفين ، و كدئين اپيوئيد هاي آگونيست نسبي : پنتازوسين ، نالبوفين ، بوپره نورفين ، بوتور فانول آنتاگونيست هاي اپيوئيدي : نالوكسان و نالتركسون (حيدري پهلويان و همكاران،1390).

مشكل هيجاني، مشكل رواني و شيوههاي رويارويي با استرس به عنوان دلايل مصرف مواد مخدر بيان شدهاند. كاستي امكاناتبراي پاسخدادن به نيازهاي طبيعي، رواني و اجتماعي نوجوانان و جوانان (مانند كنجكاوي، تنوع طلبي، هيجان جويي، ماجراجويي، گرايش به مورد پذيرش قرار گرفتن از سوي ديگران و گرايش به موفق بودن در ميان همسالان)، نيز از دلايل گرايش به كسب لذت و تفنن از مصرف مواد مخدر و عضويت در گروههاي ناسالم بيان شده است صنعتي شدن كشورها پيامدهايي مانند از بين رفتن روابط ژرف خانوادگي، جدايي از خانواده، جدايي از ارزشهاي سنتي و ساختار حمايتي موجود در جوامع سنتي، انزوا، نااميدي، سرگشتگي و بي هويتي فرد را به دنبال دارد، وضعيتي كه فرد را واميدارد براي سازگاري با شيوه جديد و سخت زندگي روزمره به مصرف مواد رو آورد(محمدي و همكاران ، 2011).

با توجه به تأثير اعتياد بر ابعاد فردي، خانوادگي و اجتماعي، لزوم شناسايي عوامل پيش بيني كننده و پيشگيري كنندة آن در افراد به خصوص نوجوانان و جوانان و پرورش عوامل محافظت كننده در برابر اعتياد بيش از پيش احساس مي شود.اعتياد و سوء مصرف مواد نتيجة عوامل اجتماعي، خانوادگي و شخصيتي است (گلانتر ،2006).

هيجان ها هميشه مورد توجه انسان بوده است، زيرا در هر تلاش و در هر اقدام مهم بشري، به طريقي نقش دارند. پيشرفت هاي اخير در زمينه روان شناسي سلامت، بهداشت روان و طب رفتاري نقش هيجان را، در سلامت و بيماري انسان ها مورد توجه قرار داده است (ليا و همكاران،.(2003 عبارت هوش هيجاني ابتدا در سال 1985 توسط وين پين مطرح و توسط دانيل گلمن در سال 1995 محبوبيت يافت. سالووي- ماير، هوش هيجاني را به صورت ظرفيت درك اطلاعات هيجاني و استدلال در هنگام وجود هيجان تعريف مي كند. آن ها توانائي هاي هوش هيجاني را به چهار زمينه زير تقسيم مي كنند1-:توانايي درك و تشخيص دقيق هيجان هاي خود و ديگران ،2-توانايي استفاده از هيجان ها براي تسهيل تفكر،- 3 توانايي درك معاني هيجان ها،-  4توانايي مديريت و اداره كردن هيجان ها (ماير و ماير،2003).

شواهد زيادي نشان مي دهد كه هوش هيجاني با موفقيت يا عدم موفقيت  فرد در حوزه هاي مختلف زندگي مرتبط است با اين حال پژوهش هاي اندكي به بررسي ارتباط هوش هيجاني با سو مصرف مواد پرداخته اند.اكبري زرد خانه و همكاران(1387)در پژوهش خود نشان دادند كه سازه هوش هيجاني مي‌تواند نقش متغير ميانجي نيرومند بين وي‍ژگي هاي هيجاني با پذيرش اعتياد داشته باشد. پژوهش ها نشان مي دهد كه هوش هيجاني با اعتياد به مواد مخدر(رايلي و شوت ،2003 ؛ جناآبادي ، 1388 ؛ آرياصدر و همكاران ،1389 ترينيداد و همكاران ،2004 به نقل از فاتحي و جعفري ،1390) مانند: الكل، تنباكو و سيگار رابطه منفي دارد.

سرسختي ويژگي شخصيتي است كه ممكن است نحوه مقابله با استرسزاها را در افراد تعديل كند يعني آنها را در تحليل موفقيت آميز موقعيت استرسزا ياري مي كند. كوباسا 1979 )) سرسختي را ويژگي شخصيتي پيچيده اي معرفي مي كند كه از سه مؤلفه چالش ، كنترل و تعهد تشكيل شد است.زرگروهمكاران(1387).در پزوهش خود نشان دادند كه كاركناني كه سرسختي پاييني دارند،آمادگي به اعتياد بالاتري داشتند.

در زمينه رابطه سرسختي با مصرف الكل و مواد مخدر تحقيقات اندكي صورت گرفته است. از جمله تحقيقات معدود در اين زمينه مدي،وادوا،هاير(1996، لئونارد وكورنليسوس، 2007 به نقل اززرگر و همكاران،1387) كه در تحقيق خود نشان دادند رابطه منفي بين سرسختي و مصرف الكل مي باشد.

پرخاشگري، كشش و يا گرايشي در فرد است كه به صورت زدن، كشتن و ويران كردن خود را نشان مي دهد. پرخاشگري با تغيير شرايط زندگي و محيطي افراد نيز متحول مي شود(خدابخشي كولايي،1390) عدم كنترل رفتار پرخاشگرانه علاوه بر اينكه مي تواند باعث ايجاد مشكلات بين فردي و جرم و بزه و تجاوز به حقوق ديگران شود، مي تواند درون ريزي شده و باعث بروز انواع مشكلات جسمي و رواني، مانند زخم معده، سر دردهاي ميگرني و افسردگي گردد. در پژوهش ديگري به ارتباط بين پرخاشگري، خودكشي، مصرف مواد و رفتار جنسي خطرناك با يكديگر تاكيد شد (هاوارد و همكاران، 2008،  به نقل از سجادي، 2009). بنابراين با توجه به جايگاه هوش هيجاني ، سرسختي روانشناختي و پرخاشگري در شناخت بهتر براي مقابله با اعتياد ، نشانگر اهميت اين پژوهش مي باشد.