پايان نامه بررسي رابطه بين اثربخشي ارتباطات سازماني و منابع قدرت مديران

پايان نامه بررسي رابطه بين اثربخشي ارتباطات سازماني و منابع قدرت مديران در 195 صفحه ورد قابل ويرايش 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                          صفحه

چكيده

فصل يكم : مقدمه پژوهش

1-1- عنوان تحقيق: ..................................... 1

1-2- مقدمه ........................................... 1

1-3- بيان مساله: ..................................... 2

1-4- اهميت و ضرورت پژوهش .............................. 7

1-5-‌ اهداف پژوهش: .................................... 9

الف- هدف كلي: ........................................ 9

ب - اهداف جزئي:....................................... 9

1-6-  پرسشهاي پژوهش: ................................. 9

الف- اصلي:............................................ 9

ب- فرعي:.............................................. 9

1-7-‌ متغيرهاي پژوهش: .................................. 10

متغير پيش بين:.......................................... 10

 متغير ملاك:............................................ 10

متغير تعديل كننده ..................................... 10

متغير كنترل ............................................ 10

1-8-‌ تعاريف علمي واژه ها:............................. 10

1-9- تعاريف عملياتي واژه ها: ......................... 14

فصل دوم : بررسي پيشينه پژوهش

مقدمــه............................................... 16

الف- بررسي نظريه‌ها.................................... 19

2-1- ارتباطات......................................... 19

2-1-1- اهميت ارتباطات.................................. 19

2-1-2- تعاريف ارتباطات................................ 22

2-1-3- فرآيند ارتباط.................................. 26

2-1-3-1- منبع ........................................ 26

2-1-3-2- رمزگذاري..................................... 27

2-1-3-3- وسيله........................................ 27

2-1-3-4- رمزگشايي..................................... 28

2-1-3-5- دريافت كننده................................. 28

2-1-3-6- بازخورد...................................... 29

2-1-4- مسير ارتباطات.................................. 29

2-1-4-1- ارتباطات عمودي............................... 29

الف- مسير رو به پايين................................. 29

ب- ارتباطات رو به بالا................................. 30

2-1-4-2- ارتباطات در سطح افقي......................... 31

2-1-5- مدل ارتباطات................................... 32

2-1-6- اصول ارتباطات.................................. 35

2-1-7- ارتباطات سازماني از ديدگاه مكاتب مختلف مديريت... 38

2-1-7-1- ديدگاه كلاسيك‌ها در مورد ارتباطات:............. 38

2-1-7-2- نظريه نئوكلاسيك‌ها و ارتباطات.................. 40

2-1-7-3- ديدگاه سيستمي در مورد ارتباطات............... 40

2-1-7-4- ديدگاه اقتضايي و ارتباطات.................... 41

2-1-7-5- ديدگاه مراوده‌اي يا تعاملي در مورد ارتباطات... 41

2-1-8- اثربخشي در ارتباطات ميان فردي .................. 42

2-1-9- ويژگي‌هاي اثربخشي................................ 43

2-1-9-1- گشودگي....................................... 43

2-1-9-2- همدلي......................................... 45

2-1-9-3- حمايتگري...................................... 46

2-1-9-4- مثبت گرايي................................... 46

2-1-9-5- تساوي........................................ 47

2-1-9-6- همانندي «تشابه با هم» و «تخالف با هم».......... 47

2-1-10- موانع ارتباطي ................................ 48

2-2- قدرت ............................................ 61

2-2-1- اهميت قدرت...................................... 61

2-2-2- تعاريف قدرت.................................... 62

2-2-3- قدرت در سطوح مختلف سازمان ...................... 65

2-2-3-1- قدرت در سطح عمودي............................ 65

2-2-3-1-1- منابع قدرت مديران رده‌ي عالي سازمان.......... 66

2-2-3-1-2- منابع قدرت مديران رده مياني سازمان......... 69

2-2-3-1-3- منابع قدرت مديران رده‌ي پايين سازمان......... 69

2-2-3-2 - قدرت در سطح افقي............................ 71

2-2-4- روابط قدرت..................................... 72

2-2-4-1-  رابطه صف و ستاد............................. 73

2-2-4-2- تشكيل دسته‌ها و ائتلاف......................... 74

2-2-5- منابع قدرت بر اساس پژوهش‌هاي فرنچ و راون........ 75

2-2-6- انواع رويكردها به قدرت ........................ 77

2-2-6-1- راسل و قدرت:................................. 78

2-2-6-2- هيكس، گولت و قدرت: .......................... 79

2-2-6-3- گالبرايت و قدرت: ............................. 81

2-2-6-4- اتزيوني و قدرت:.............................. 83

ب- پيشينه پژوهشهاي انجام شده .......................... 85

2-3- پژوهش‌هاي پيرامون ارتباطات سازماني................. 85

2-3-1- پژوهش‌‌هاي انجام شده در داخل كشور:................ 85

2-3-2- پژوهش‌هاي انجام شده در خارج از كشور:............. 89

2-4- پژوهشهاي پيرامون منابع قدرت ...................... 99

2-4-1-  پژوهش‌هاي انجام شده در داخل كشور................ 99

2-4-2-  پژوهش‌هاي انجام شده و در خارج از  كشور......... 108

نتيجه گيري كلي ...................................... 121

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- جامعه آماري..................................... 123

3-2- گروه نمونه ...................................... 123

3-3- روش و طرح نمونه‌برداري............................ 124

3-4- حجم نمونه........................................ 124

3-5- ابزار گردآوري داده‌ها............................ 125

3-5-1- پرسشنامه اثر بخشي ارتباطات سازماني............. 126

3-5-2- پرسشنامه منابع قدرت «شرايخيم و هينكين»........ 127

3-6- تعيين روايي و اعتبار پرسشنامه................... 128

3-6-1- روايي......................................... 128

3-6-2- اعتبار........................................ 128

3-7- نوع مطالعه (روش گردآوري داده‌ها-................. 131

3-8- طرح پژوهش و روش تجزيه و تحليل داده‌ها.............. 131

فصل چهارم : يافته‌هاي پژوهش

مقدمــه.............................................. 133

تبديلهاي انجام شده بر روي متغيرها جهت تغيير مقياس:...... 134

4-1- توصيف داده‌ها:................................... 135

4-1-1- توصيف مولفه هاي منابع قدرت:................... 135

توصيف منابع قدرت بر حسب قدرت غالب مديران:............ 138

4-1-2- توصيف مؤلفه‌هاي اثربخشي ارتباطات سازماني........ 126

4-1-3- توصيف ساير داده‌ها............................. 154

4-2- تجزيه و تحليل داده‌ها بررسي فرضيات................. 158

4-2-1- نتايج و يافته‌هاي سوالهاي پژوهشي ............... 158

فصل پنجم:‌ تفسير و استنتاج نتايج پژوهش

5-1- تجزيه و تحليل نتايج پژوهش......................... 178

5-2- محدوديت‌هاي پژوهش ................................ 191

5-3- پيشنهادها....................................... 192

5-3-1- پيشنهاد به برنامه‌ريزان:....................... 192

5-3-2- پيشنهاد به پژوهشگران :........................ 193

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                                          صفحه

جدول 2-1: منابع قدرت مديران رده‌ي پايين سازمان......... 70

جدول 2-2- اولويت شايستگي‌هاي مورد نياز مديران تربيت بدني   92

جدول شماره 2-2-: مقايسه شايستگي‌هاي مورد نياز مديران و كارآموزان تربيت بدني..................................................... 96

جدول شماره 2-3-  مقايسه شايستگي‌هاي مديران باشگاه‌هاي ورزشي  97

جدول شماره 3-1: امتياز گزينه‌هاي مختلف در روش پنج گزينه‌اي    126

جدول شماره 3-2: امتياز گزينه‌هاي مختلف در روش پنج‌ گزينه‌اي    127

جدول 3-3 : دسته‌بندي سوالهاي پرسشنامه منابع قدرت....... 127

جدول 4-1-1- ميانگين و انحراف معيار منبع قدرت پاداش.... 135

جدول 4-1-2- ميانگين و انحراف معيار منبع قدرت اجبار.... 136

جدول 4-1-3- ميانگين و انحراف معيار منبع قدرت قدرت قانون    136

جدول 4-1-4- ميانگين و انحراف معيار منبع قدرت تخصص...... 137

جدول 4-1-5- ميانگين و انحراف معيار منبع قدرت مرجعيت... 138

جدول 4-1-6- جدول توزيع فراواني منابع قدرت سازماني.... 139

جدول 4-1-7- جدول توزيع فراواني منبع قدرت پاداش....... 141

جدول 4-1-8- جدول توزيع فراواني منبع قدرت اجبار....... 142

جدول 4-1-9- جدول توزيع فراواني منبع قدرت قانون....... 143

جدول 4-1-10- جدول توزيع فراواني منبع قدرت مرجعيت..... 144

جدول 4-1-11- جدول توزيع فراواني منبع قدرت تخصص........ 145

جدول 4-1-12- ميانگين و انحراف معيار ارتباطات اثر بخش... 146

جدول 4-1-13- ميانگين و انحراف معيار بازخورد........... 147

جدول 4-1-14- ميانگين و انحراف معيار تعدد كانالهاي ارتباطي   147

جدول 4-1-15- ميانگين و انحراف معيار اثربخشي ارتباطات سازماني     148

جدول 4-1-16- جدول توزيع فراواني ارتباط اثربخش......... 149

جدول 4-1-17- جدول توزيع فراواني بازخور............... 150

جدول 4-1-18 جدول توزيع فراواني تعدد كانالهاي ارتباطي.. 151

جدول 4-1-19- جدول توزيع فراواني اثربخشي ارتباطات سازماني   152

جدول 4-1-20 جدول توزيع فراواني مولفه اثر بخشي غالب.... 153

جدول 4-1-21- جدول توزيع فراواني رشته تحصيلي........... 154

جدول 4-1-22 ميانگين و انحراف معيار سنوات خدمت......... 155

جدول 4-1-23- ميانگين و انحراف معيار سابقه مديريت...... 156

جدول 4-1-24- جدول توزيع فراواني مدرك تحصيلي........... 156

جدول 4-2-1- ضريب همبستگي بين منبع قدرت پاداش و اثر بخشي ارتباطات سازماني   158

جدول 4-2-2- ضريب همبستگي بين منبع قدرت اجبار و اثر بخشي ارتباطات سازماني   159

جدول 4-2-3- ضريب همبستگي بين منبع قدرت مرجعيت و اثر بخشي ارتباطات سازماني160

جدول 4-2-4- ضريب همبستگي بين منبع قدرت تخصص و اثر بخشي ارتباطات    160

جدول 4-2-5- ضريب همبستگي بين منبع قدرت قانون و اثر بخشي ارتباطات سازماني   161

جدول 4-2-6- آزمون من ويتني براي مقايسه منبع قدرت پاداش به تفكيك رشته تحصيلي162

جدول 4-2-7- آزمون من ويتني براي مقايسه منبع قدرت اجبار به تفكيك رشته تحصيلي..................................................... 163

جدول 4-2-8- آزمون من ويتني براي مقايسه منبع قدرت قانون به تفكيك رشته تحصيلي164

جدول 4-2-9- آزمون من ويتني براي مقايسه منبع قدرت مرجعيت به تفكيك رشته تحصيلي164

جدول 4-2-10- آزمون من ويتني براي مقايسه منبع قدرت تخصص به تفكيك رشته تحصيلي165

جدول 4-2-11 - ضريب همبستگي بين منابع قدرت و سابقه مديريت    168

جدول 4-2-12- ضريب همبستگي بين منابع قدرت و سنوات خدمت  170

جدول 4-2-13- آزمون كروسكال واليس براي بررسي منابع قدرت در ناحيه يك  171

جدول 4-2-14- آزمون كروسكال واليس براي بررسي منابع قدرت در ناحيه دو 172

جدول 4-2-15- آزمون كروسكال واليس براي بررسي منابع قدرت در ناحيه سه  173

جدول 4-2-16- آزمون كروسكال واليس براي بررسي منابع قدرت در ناحيه چهار    174

جدول 4-2-17- آزمون كروسكال واليس براي بررسي منابع قدرت در ناحيه پنج     175

جدول 4-2-18- آزمون كروسكال واليس براي بررسي منابع قدرت در ناحيه شش  176

جدول 4-2-19- آزمون كروسكال واليس براي بررسي منابع قدرت در ناحيه هفت 177

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                                          صفحه

نمودار 4-1-1- نمودار ميله‌اي منابع قدرت سازماني......... 139

نمودار 4-1-2- نمودار ميله‌اي منبع قدرت پاداش............ 141

نمودار 4-1-3 نمودار ميله‌اي منبع قدرت اجبار............. 142

نمودار 4-1-4- نمودار ميله اي منبع قدرت قانون........... 143

نمودار 4-1-5- نمودار ميله‌اي منبع قدرت مرجعيت .......... 144

نمودار 4-1-6- نمودار ميله‌اي منبع قدرت تخصص.............. 145

نمودار 4-1-7- نمودار ميله‌اي‌ارتباطات اثربخش.............. 149

نمودار 4-1-8- نمودار ميله‌‌اي بازخور..................... 150

نمودار 4-1-9- نمودار ميله‌اي‌تعدد كانالهاي ارتباطي ....... 151

نمودار 4-1-10- نمودار ميله‌اي اثربخشي ارتباطات سازماني... 152

نمودار 4-1-11- نمودار ميله‌اي مولفه اثربخشي غالب......... 153

نمودار 4-1-12- نمودار ميله‌اي رشته تحصيلي................ 154

نمودار 4-1-13- نمودار ميله‌اي مدرك تحصيلي................ 157

پيوستها

عنوان

1-   پرسشنامه اثربخشي ارتباطات سازماني

2-   پرسشنامه منابع قدرت

3-   معرفينامه و مجوز جهت فعاليتهاي ميداني

4-   محاسبات آماري

1-1) عنوان تحقيق:

بررسي رابطه بين اثر بخشي ارتباطات سازماني و منابع قدرت مديران-ادارات هفتگانه آموزش و پرورش مشهد- سال تحصيلي 85-84.

1-2) مقدمه

دنيايي را تصور كنيد كه در آن «ارتباط» وجود ندارد؛ در اين دنيا انسان،تنها و انفرادي زندگي مي كند و هرگز مشاركتي در تجربه اندوزي و علم ورزي ندارد! هرگز نمي تواند براي فائق آمدن بر مشكلات و محدوديتهاي شخصي،از اتحاد و يكپارچگي برخوردار شود! هرگز سهمي در اختراعات نداشته و از شانس و فرصت زيادي بهره مند نخواهد شد! در چنين جهاني انسان نمي تواند از ديگران تاثير بپذيرد و به گونه اي متقابل بر آنان تاثير بگذارد. در يك كلام:تصور چنين جهاني اگر ناممكن نباشد،دشوار است.

اين تصور بسيار مشكل است؛ زيرا ارتباط طرح چنين سوالي را درزندگي بشري از ميان برده و غير قابل بحث نموده است. دنيايي كه ما در آن بسر مي بريم بسيار مبهم و پيچيده است. در جهاني بدون وجود ارتباط، تمدن- به مفهومي كه امروز مي شناسيم- امكان وجود و ظهور نداشته است. ما به وسيله ارتباط،موفق شده ايم علوم و آموخته ها و تلاشهايمان راتجزيه و تركيب كنيم. تواناييها و تلاشها و آموخته هاي علمي ما را قادر ساخته است تا ظرفيت علمي،تكنولوژي و فرهنگي مان توسعه يافته و رو به تكامل و تعالي بروند. بدون وجود يك زمينه مناسب براي ايجاد ارتباط با يكديگر در سطحي قابل قبول انسان هرگز نمي‌توانست موقعيت ما قبل تاريخ را پشت سر گذاشته و به پيشرفتهاي كنوني دست يابد.

ارتباط از اين جهت مهم است كه سازماندهي را امكان پذير مي سازد و سازمانها نيز به نوبه خود افراد را قادر مي سازند تا در روش زندگي به سيستمهاي سازمان يافته موجود، دسترسي پيدا كنند. در هر حال اهميت و مفهوم واقعي يك ارتباط خوب مي تواند از ديدگاه‌ها و جنبه هاي گوناگون مورد توجه قرار گيرد.

بنا به تعريف، سازمانها براي بقاي خود به كنش و واكنش متقابل و يا ارتباط نياز دارند. بنابراين منطقي است اگر بگوئيم درك و شناخت بهتري از ارتباط موجب ارتقاي سازمانها مي شود.

از طرف ديگر قدرت به عنوان يك عامل و عنصر بسيار مهم در اداره امور جوامع و سازمانها همواره دلمشغولي دولتمردان و مديران بوده است. مديران،قدرت را به عنوان جزئي بسيار سازنده در ساختار سازمان و وسيله اجراي تــعهــــدات آن مي دانند.

قدرت به عنوان مهمترين و نافذترين پديده اجتماعي جوامع انساني شناخته شده است. نتايج نفوذ قدرت در كليه سطوح سازمانهاي اجتماعي تجربه شده است. چون قدرت بخشي مهم و تاثير گذار در حيات سازماني مي‌باشد،محققين تلاش زيادي براي توضيح مسائل سازماني در اصطلاح «روابط قدرت» مطرح كرده اند، اول اينكه، واحدهاي تابعه سازمان را متاثر مي‌سازد،و دوم، در سطوح سازماني و روابط بين افراد سازمان تاثير قابل توجه مي گذارد. (فخيمي،1379).

1-3) بيان مساله:

فرايند ارتباطات يكي از فرايندهاي مهمي است كه بر روي اثر بخشي سازمانها و موفقيت مدير نقشي اساسي ايفا مي كند. تحقيق وبررسي در محيط سازمانها و حيات كاري نشان مي دهد كه بطور متوسط مديران سطوح مختلف بين 75% تا 95% از اوقات خود را صرف ارتباطات و پيام رساني مي كنند.

مكالمات تلفني،جلسات،بررسي گزارشها،دادن دستور و تعليمات، نوشتن نامه، بررسي اطلاعات فاكس و تلكس، و فعاليتهايي از اين قبيل مثالهايي بر فرايند ارتباطات مي باشد. سيستم گردش خون در اعضاي بدن چه نقش مهمي را ايفا مي كند، ارتباطات نيز در سازمانها همان نقش را ايفا مي كند (امير كبيري،1377).

ارتباطات به عنوان يكي از مهمترين عناصر فرايند مديريتي محسوب مي شود. وجود ارتباطات موثر و صحيح در سازمان همواره يكي از اجزاي مهم در توفيق مديريت به شمار آمده است. به تجربه ثابت شده است كه، اگر ارتباطات صحيحي در سازمان بر قرار نباشد،گردش امور مختل شده و كارها آشفته مي شوند. هماهنگي، برنامه ريزي، سازماندهي، كنترل و ساير وظايف بدون وجود سيستم ارتباطي موثر در سازمان قابل تحقق نبوده و امكان اداره سازمان مهيا نخواهد بود. (ميرابي،1380).

تجزيه و تحليل نتايج پژوهش

سوال اصلي پژوهش: آيا بين منابع قدرت مديران و اثربخشي ارتباطات سازماني رابطه وجود دارد؟

در راستاي سوال اصلي سوالات فرعي زير مطرح و آزمون شده است:

1- آيا بين منبع قدرت پاداش و اثربخشي ارتباطات سازماني رابطه وجوددارد؟

2- آيا بين منبع قدرت تخصص و اثربخشي ارتباطات سازماني رابطه وجوددارد؟

3- آيا بين منبع قدرت مرجعيت و اثربخشي ارتباطات سازماني رابطه وجوددارد؟

4- آيا بين منبع قدرت قانون و اثربخشي ارتباطات سازماني رابطه وجوددارد؟

5- آيا بين منبع قدرت اجبار و اثربخشي ارتباطات سازماني رابطه وجوددارد؟

بررسي مقدار ضرايب همبستگي بين هر يك از منابع مختلف قدرت مديران و اثربخشي ارتباطات سازماني و سطح معناداري F ، ارتباط معني‌دار بين هر يك از منابع قدرت با اثربخشي ارتباطات سازماني را نشان مي‌دهد و در واقع سوالات فرعي 5-1 تاييد و به تبع آن سوال اصلي پژوهش نيز تاييد مي‌شود.

به عبارت ديگر:

بين منابع قدرت مديران و اثربخشي ارتباطات سازماني ارتباط معني‌داري وجود دارد.

از آنجا كه سوالات فرعي 5-1 اجزاء سوال اصلي پژوهش بوده و از آن نشأت مي‌گيرند، در واقع بررسي اين سوالات به معناي بررسي سوال اصلي پژوهش مي‌باشد. اكنون به بررسي و تجزيه و تحليل سوالات فرعي 5-1 مي‌پردازيم.

سوال فرعي يك :‌آيا بين منبع قدرت پاداش و اثربخشي ارتباطات سازماني رابطه وجود دارد؟

بررسي مقدار ضريب همبستگي بين منبع قدرت پاداش و اثربخشي ارتباطات سازماني (426/0= r) و سطح معناداري،‌ ارتباط معني‌دار و مستقيم بين منبع قدرت پاداش و اثربخشي ارتباطات سازماني را تاييد مي‌كند.

علي‌رغم بررسيهاي متعدد، پژوهشي مطابق نتيجه پژوهشي فوق يافت نشد. اما پژوهشهايي انجام شده كه بيانگر ارتباط معني‌دار بين منبع قدرت پاداش با ساير عوامل و فاكتورهاي سازماني مي‌باشد.

ارتباط بين پذيرش منابع قدرت توسط مرئوسين و نگرشهاي سازماني عنوان تحقيقي است كه توسط «كاسلوكي»، «شواردزوالد» و «آشوري» (2001) انجام شده است.

در اين تحقيق، منابع قدرت در دو گروه منابع قدرت مناسب و نامناسب طبقه‌بندي شدند و منابع قدرت تخصص، مرجعيت و پاداش در گروه منابع قدرت مناسب و منابع قدرت اجبار و قانوني در گروه منابع قدرت نامناسب قرار گرفتند. نتايج پژوهش نشان داد كه رضايت شغلي داراي ارتباط مثبت با منابع مناسب و از جمله منبع قدرت پاداش مي‌باشد.

طيبه امين فر (1384)، تحقيقي با عنوان «بررسي منابع قدرت سازماني و رابطه آن با سبكهاي مديريت تعارض» انجام داده است . نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه بين منابع مختلف قدرت و از جمله منبع قدرت پاداش و سبكهاي پنجگانه مديريت تعارض رابطه معنادار وجود دارد.

مرتضي دليريان (1382) تحقيقي با عنوان «بررسي مقايسه‌اي انواع قدرت مديران دبيرستان‌هاي غير انتفاعي و دولتي و رابطه آن با جو سازماني» را انجام داده است. تجزيه و تحليل داده‌ها نشان مي‌دهد كه بين منابع مختلف قدرت و از جمله منبع قدرت پاداش با جو سازماني رابطه معنادار وجود دارد.