بررسي وجود بيماري سلياك در افراد مراجعه كننده با آفت دهاني راجعه

بررسي وجود بيماري سلياك در افراد مراجعه كننده با آفت دهاني راجعه

مقدمه و بيان مسئله

آﻓﺖ راﺟﻌﻪ دﻫﺎﻧﻲ (RAS ﻳﺎ Recurrent aphthous stomatitis) ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎري اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ راﺟﻌﻪ ﻣﺨﺎط دﻫﺎن و يكي از شايع ترين بيماري هاي مخاطي مي باشد كه هر سن و جنسي را درگير مي كند كه البته در كودكان و نوجوانان شايع تر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اين بيماري ﺑﻪ ﺻﻮرت زﺧﻢﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ﻳﺎ ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻲ و دردﻧﺎك در ﺑﻴﻤﺎران ﻓﺎﻗﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﺳﻴﺴﺘﻤﻴﻚ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد. اﻳﻦ زﺧﻢﻫﺎ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي دﻫﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در 20-5 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺟﻬﺎن دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(2-1). ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎري RAS اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﻠﻴﻨﻴﻜﻲ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ آزﻣﺎﻳﺶ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﺮاي آﻓﺖ وﺟﻮدﻧﺪارد(3).

ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺎدي در اﺗﻴﻮﻟﻮژي آﻓﺖ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. وراﺛﺖ، ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﻧﻲ و اﻳﻤﻨﻲ ﺳﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮر اﺻﻠﻲ در ﺑﺮوز زﺧﻢﻫﺎي آﻓﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ(4). ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮوﻣﺎي ﻣﻮﺿﻌﻲ، ﺳﻴﮕﺎر، وﻳﺮوسﻫﺎ، اﺳﺘﺮس، دارو و آﻟﺮژي را در اﻳﺠﺎد RAS دﺧﻴﻞداﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ(5-9).  

بيماري سلياك، يك اختلال شايع خودايمني است كه در فرد مستعد از نظر ژنتيكي، با دريافت پروتئين گلوتن كه در گندم، چاودار و جو وجود دارد، برانگيخته مي شود. برخلاف عقيده قبلي كه اين بيماري را يك بيماري گوارشي خالص مي شناختند، اين اختلال يك بيماري سيستميك با تظاهرات گوناگون مي باشد. تظاهرات سلياك بصورت آتيپيكال(بدون علايم و نشانه ها)، تحت باليني(Silent) و (latent) تاخيري تا فرم هاي شديد با شكايت گوارشي متغيير مي باشد. در چند دهه اخير شناخت ما از انتروپاتي حساس به گلوتن(GSE) بهبود يافته و فرم هاي Silent و latent با تست هاي سرولوژيك تشخيص داده مي شود كه باعث درمان فوري با رژيم فاقد گلوتن مي شود كه باعث حفظ سلامتي و جلوگيري از مشكلات بالقوه همراه با GSE مثل لنفوم نان هوچكين روده مي شود(10).

در دهه هاي گذشته، بيماري سلياك يك اختلال نادر و منحصر به دوران كودكي شناخته مي شد . در حالي كه در حال حاضر يك بيماري شايع در نظر گرفته مي شود كه امكان بروز آن در هر سني هست .آنزيم ترانس گلوتاميناز بافتي، هم درپاتوژنز بيماري نقش دارد و هم در تشخيص و پيگيري بيماري كاربرد دارد. بيماري سلياك فعال با تظاهرات روده اي يا غيرروده اي، آتروفي و از بين رفتن پرزهاي روده اي، هيپرپلازي كريپت هاي روده اي و تست سرولوژي مثبت آنتي بادي بر عليه اندوميزيال يا ترانس گلوتاميناز بافتي مشخص مي شود كه اين تست ها حساسيت و اختصاصيت90 تا 95 درصدي دارد و نيز بهترين وسيله بيماريابي در كنار اندازه گيري IgA توتال سرم مي باشد. با توجه به شيوع بالاي بيماري سلياك در بيماران دچار كمبود IgA بيماريابي از اين نظر مورد نياز مي باشد. تست هاي سرولوژيك IgA anti EMA و IgA anti tTG در بيماران سلياك دچار كمبود IgA منفي خواهد بود و همچنين كمبود IgA در بيماران سلياك(5-2 درصد) بسيار بيشتر از جمعيت عمومي (كمتر از 5/0 درصد) است. اين بيماري با بسياري از بيماري هاي ديگري در ارتباط مي باشد كه يكي از اين بيماري ها آفت هاي راجعه دهاني مي باشد. اين آفت ها در تعدادي از بيماران مبتلا به سلياك ممكن است تنها تظاهر بيماري باشد(10). اهميت شناخت بيماري سلياك در اين افراد، اين است كه تعداد زيادي از آنان به رژيم غذايي فاقد گلوتن پاسخ داده و آفت ها بهبود مي يابد. از آنجايي كه در هر دو وضعيت آفت دهاني و بيماري سلياك ممكن است تفاوت هاي نژادي نقش داشته باشد، و همچنين رعايت رژيم فاقد گلوتن در بيماران با آفت دهاني كه تظاهري از بيماري سلياك مي باشد مي تواند منجر به بهبود اين بيماري گردد، اين مطالعه در جهت يافتن ارتباط يا همراهي اين دو وضعيت طراحي شده است.