پايان نامه فدك
چكيده
فدك سرزميني آباد در سراشيبي خيبر در شمال مدينه واقع شده و نيز باغها و نخلستانهاي فراوان داشت لازم به ذكر است ساكنان آن يهودي بودند.
بعد از فتح خيبر در سال هفتم هجرت دستور فتح فدك بوسيلة جبرئيل، توسط شخص پيامبر و علي (ع) ابلاغ شد، كه آن دو بزرگوار شبانه بدون جنگ وخونريزي اين سرزمين را فتح نمودند.
طبق آيه صريح قرآن سرزمينهايي كه بدون لشكركشي فتح شود ملك خاص پيامبر اكرم (ص) است و هر تصميمي كه بخواهد ميتواند دربارة آنها بگيرد.
پس از فتح فدك آية «فآت ذالقربي حقه» (سورة اسراء آيه 26) نازل شد و جبرئيل از جانب خداوند عرضه داشت،فدك را به فاطمه عطا كن، لذا سندي به دست علي (ع) نوشته شد كه خود حضرت و ام ايمن بر آن شهادت دادند . درآمد فدك را ساليانه از هفتاد هزار سكه تا صد و بيست هزار سكه نوشتهاند. هر ساله حضرت به اندازة قوت خود برميداشت و بقيه را بين فقرا تقسيم ميكرد.
پس از رحلت رسول اكرم (ص) در نخستين روزهاي خلافت، خليفة اول،به استناد به حديث جعلي مبني بر اينكه پيامبران ارث باقي نميگذارند و آنچه ميماند صدقه است و جانشين پيامبر هر طور صلاح بداند آن را در راه منافع ملي مصرف ميكند، فدك را از يد دخت رسول خدا (ص) خارج ساخت.
در اين رساله، با توجه به آيات و روايات علاوه بر اينكه اعمال مالكيت رسول خدا و دخت گرانقدرشان مورد بررسي قرار ميگيرد، مناظرات، احتجاجات و اعترافات طرفين نزاع به همراه اهدافشان مورد مطالعه قرار گرفته است.
همچنين با بررسي حديث ابوبكر و اشكالات وارد بر آن با توجه به استدلالهاي قانوني حضرت در مورد فدك و مقايسة آن با قوانين حقوقي اسلام، رفع تصرف دخت رسول خدا (ص) از فدك از مصاديق غصب شناخته ميشود.
با مراجعه به اسناد معتبر و موثق خطبة تاريخي حضرت زهرا (س) در مسجد پيامبر (ص) بعد از غصب فدك نشانگر روح بلند و اهداف عاليهاي است كه حضرت در ساية فدك به دنبال آن بودند.
در فصل ديگر اين رساله به سير تاريخي فدك و چگونگي بر خورد خلفا به مقتضاي سياست و اوضاع آن روز با مسئلة فدك اشاره شده است و اينكه در طول چندين قرن و با روي كار آمدن هر يك از خلفا، مسئله استرداد فدك و غصب آن تكرار شده و اين امر مؤيد اهميت ابعاد سياسي و اقتصادي فدك بوده است.
در فصل پاياني اين رساله به زنده نگه داشتن ماجراي فدك و مظلوميت حضرت زهرا (س) توسط حضرات معصومين اشاره شده است.
تا به فدك به چشم يك مسأله تاريخي نگريسته نشود بلكه فدك به يك معنا ولايت مطلقه ميباشد كه بعد از پيامبر (ص) آن را از آل الله غصب كردند . لذا يكي از مظاهراحيا و بقاي فدك، متون زياراتي است كه خطاب به ائمه معصومين بر زبان پيروان مكتب فاطمه جاري ميشود.
به اميد آنكه حق ذوالجلال، قيام قائم آل محمد را نزديك فرمايد تا با ظهورش مرهمي بر دل تفتيده خسته دلان و دلسوختگان و عاشقان اهل بيت باشد و منتقم خون مادرش و جلاي قلوب مؤمين باشد.
انشاءالله
كليات
اهداف
1- بررسي دقيق و مستقل واقعه فدك و شناخت علل شاخص بودن آن در بين حقوقي كه از ائمه اطهار سلب شده است.
2- بدست آوردن اطلاعات دقيق از منابع معتبر درباره سير تاريخي فدك و چگونگي برخورد خلفا با اين مسئله.
3- بررسي علل اهميت موضوع فدك براي دختر پيامبر (ص) و خليفه اول و تحقيق در مورد استدلالهاي طرفين دعوي و اظهارات آنها در مورد فدك.
4- مطالعه دقيق خطبه حضرت زهرا (س) باتوجه به اسناد و منابع معتبر و ارتباط آن با مسئله فدك.
5- تحقيق و بررسي حوادث و شرايط اجتماعي و سياسي آن روز جامعه اسلامي براي تحليل بهتر و دقيقتر مسئله فدك.
پيشينه موضوع
موضوع فدك مسئلهاي است كه پيوسته در طول 14 قرن مورد توجه مورخين، مفسرين، محدثين، شعرا و فقها قرار گرفته است و در كتب مختلف تاريخي، فقهي، ادبي، روايي و كتب تفسير در مورد فدك نوشته شده و نظرات خود را بيان داشتهاند.
لكن مساله فدك به صورت يك موضوع محوري، اصلي و مستقل مورد توجه قرار نگرفته و هميشه زماني كه از حوادث بعد از رحلت پيامبر (ص) سخن به ميان ميآيد به موضوع فدك اشاره كوتاه ميشود لذا مجموعهاي كه به طور كامل و همه جانبه از زواياي مختلف موضوع فدك و ديدگاههاي مختلف را مورد بررسي قرار دهد كمتر به چشم ميخورد.
روش تحقيق
براي تبيين واقعي فدك و سير تاريخي آن و بررسي وقايع و شرايط آن روز جامعة اسلامي بايد به كتب معتبر تاريخي، روايي و حقوقي مراجعه ميشد.
لذا بعد از مشورت با اساتيد مجرب حوزه و گرفتن اطلاعات لازم درباره منابع موجود با موضوع فدك به كتابخانه مجلس مراجعه كرده و اغلب منابع از آنجا بدست آورده شد.
از كتابخانه حوزه علميه و برخي از كتابخانههاي مدارس براي تكميل كار استفاده شد.
براي اينكه پذيرش حقيقت در مورد فدك آسانتر شود. از منابع اهل سنت مانند كتاب شرح نهجالبلاغه ابن ابي الحديد معتزلي و كتاب الفاطمه الزهرا ابوعلم توفيق و عباس محمود عقاد استفاده شد.
كتابهاي شيعه هم براي توضيح بيشتر و تائيد مطالب مورد مطالعه قرار گرفت كه البته اين بزرگواران هم از منابع معتبر اهل سنت استفاده كرده بودهاند.
بعد از مطالعه كتب از مطالب مربوط به موضوع فيشبرداري شد در نهايت مطالب بعد از تهيه فهرست به صورت منسجم دسته بندي شده و به صورت منظم درآمد.
با عرض تشكر اميدوارم نقايص موجود با راهنماييهاي ارزشمند شما بزرگواران رفع گردد.
سوالات اصلي
1- چرا غصب فدك در ميان برخي از غصبهايي كه از حقوق اهل بيت شد، شاخص است و اهميت آن در كدام نقطه نهفته است؟
2- چرا فدك در برهه از زمان به عنوان مسئله مهم و مخاصمه بين دختر پيامبر اسلام (س) و خليفه اول قرار گرفت؟ استدلالهاي دو طرف چه بود؟
3- تاثيرات اجتماعي و اخلاقي غصب فدك بر جهان اسلام چه بود؟
4- حضرت زهرا (س) در خطبه معروف خود هدف از سخنراني در مسجد پيامبر (س) و در جمع مردم را چه دانستند؟
5- خطبه معروف و بي نظير حضرت زهرا (س) در مسجد مدينه داراي چه محورها و حاوي چه موضوعاتي است؟
سوالات فرعي
1- موقعيت جغرافيايي فدك چگونه بود؟
2- دهكده فدك چگونه در اختيار حضرت رسول اكرم (ص) قرار گرفت؟
3- مالكيت فدك از نظر شرع مقدس اسلام چگونه است؟
4- بخشش فدك توسط پيامبر اسلام به فاطمه زهرا (س) بر چه اساسي صورت گرفت؟
5- فدك چند سال در دست حضرت زهرا (س) بود، درآمد آن صرف چه مصارفي ميشد و وضعيت زندگاني حضرت در آن زمان چگونه بود؟
6- اقدامات برنامهريزي شدة دشمنان ولايت براي غصب فدك و تثبيت خلافت باطل و نامشروع آنان چه بود؟
7- انگيزههاي سياسي غصب فدك توسط غاصبين ولايت چه بود؟
8- اسرار بيش از حد حضرت زهرا (س) بر سر مطالبه فدك با توجه به مقام زهد حضرت و اهل بيت (ع) چه بود و استدلالهاي ايشان چه بود؟
9- دلايل حضرت زهرا (س) در مورد احقاق حق خود چيست؟
10- حضرت امير المومنين و حضرت فاطمه (س) براي اعادة فدك چه اقداماتي كردند؟
11- چه كسي نامة رد فدك به حضرت زهرا (س) را پاره كرد ؟ چرا؟
12- براساس ( قاعدة يد) چگونه ميتوان اثبات كرد كه فدك در تملك حضرت زهرا (س) بوده است؟
13- اگر فرضاً بپذيريم كه فدك در تصرف حضرت نبود بر اساس قاعدة فقهي ( آوردن بينه و شاهد) چگونه تملك حضرت بر فدك ثابت ميشود؟
14- وضعيت فدك در زمان خلفاي بني اميه و بني عباس چگونه بود و هماكنون چه موقعيتي دارد؟
15 – حضرات معصومين ماجراي فدك و مظلوميت حضرت را چگونه در تاريخ زنده نگه داشتند؟
16 – مظاهر احياء و بقاي نام فدك در متون زيارات چيست؟
17- بر مبناي خطبه فدكيه حضرت زهرا (س) عوامل انحراف امت بعد از رحلت پيامبر (ص) و بازگشت به ارزشهاي جاهلي چيسست؟
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكيده
كليات
مقدمه ....................................................................................................................................... 1
بخش اول : موضوع فدك
فصل اول/ مشخصات فدك و ارزش مادي آن ....................................................................... 7
فصل دوم / فتح فدك و اختصاص آن به رسول اكرم (ص) با توجه به آيات ......................... 8
فصل سوم/ واگذاري فدك به حضرت زهرا (س) و معيار بخشش آن ................................. 12
فصل چهارم/ تصرف حضرت زهرا (س) در فدك در زمان حيات پيامبر(ص) .................... 15
بخش دوم: غصب فدك
فصل اول / مراحل غصب فدك ............................................................................................. 16
مناظرات حضرت زهرا (س) با ابوبكر .................................................................... 17
گفتار مستدل علي (ع) به ابوبكر و حوادث بعد از آن............................................... 20
نامة كوبندة علي (ع) به ابوبكر و واكنش ابوبكر ...................................................... 25
خلاصهاي از خطبة حضرت زهرا (س) و وقايع بعد از آن ..................................... 29
ادامةمبارزه تا آخرين لحظات زندگي ...................................................................... 36
فصل دوم / علل غصب فدك ................................................................................................. 40
فصل سوم / حديث ابوبكر و اشكالات وارد بر آن ............................................................... 43
فصل چهارم / عمل ابوبكر برخلاف قوانين قضا و شهود .................................................... 49
بخش سوم/ بررسي استدلالهاي حضرت زهرا (س)
فصل اول / فدك اعطائي رسول ا... (ص) .............................................................................. 53
فصل دوم / ادعاي ميراث ..................................................................................................... 58
فصل سوم / سهم ذي القربي و خمس غنايم ........................................................................ 62
بخش چهارم : خطبههاي حضرت زهرا (س)
فصل اول . بيانات مقام معظم رهبري در مورد بلاغت و شيوايي خطبه حضرت زهرا در مسجد پيامبر (س) ............................................................................................................................................... 64
فصل دوم: خطبه حضرت زهرا (س) در مسجد پيامبر (ص) ................................................ 65
عنوان صفحه
اسناد خطبه ...................................................................................................................... 65
متن خطبه .................................................................................................................. 66
فصل سوم / خطبه حضرت زهرا (س) براي زنان مهاجر و انصار ..................................... 81
اسناد خطبه ............................................................................................................... 81
متن خطبه .................................................................................................................. 82
بخش پنجم: سرگذشت فدك در طول تاريخ
فصل اول / فدك در زمان خلفاي سه گانه ............................................................................ 85
فصل دوم / فدك در زمان بني اميه ...................................................................................... 86
فصل سوم/ فدك در زمان بني عباس ................................................................................... 88
فصل چهارم/ موقعيت كنوني فدك ........................................................................................ 91
بخش ششم: اسرار پيگيري اهل بيت در مسئله فدك
فصل اول / علل پيگيري حضرت زهرا (س) در باز پس گيري فدك ..................................... 93
فصل دوم / زنده نگه داشتن فدك و مظلوميت حضرت زهرا (س) توسط حضرات معصومين 97
فدك در نهج البلاغه علي ............................................................................................ 97
مرز فدك – مرز اسلام ............................................................................................. 98
خبر مظلوميت حضرت زهرا (س) به پيامبر در شب معراج ...................................... 99
فصل سوم / مظاهر احياء و بقاي نام فدك در متون زيارات معصومين ............................ 101
نتيجه ................................................................................................................................... 103
پيشنهاد ............................................................................................................................... 105
خلاصه ................................................................................................................................ 107
منابع و مآخذ........................................................................................................................ 118